“سندرم کتاب شوروی”: چرا تبلیغات روسیه کار می کند

در غرب، جنگ در اوکراین به عنوان یک جنگ تهاجمی، تهاجمی و همراه با جنایات متعدد علیه بشریت تلقی می شود و در ابتدا، برخی از روس ها آشکارا احساسات مشابهی داشتند.

اعتراضات ضد جنگ در این کشور در ماه‌های اول پس از آغاز تهاجم تمام عیار نسبتاً برجسته بود، اما پس از آن به سرعت فروکش کرد. بسیاری از شهروندان آنچه را که اتفاق می افتد به عنوان یک جنگ عادلانه علیه “غرب جمعی” می دانند که دقیقاً همان چیزی است که پوتین می خواهد آنها فکر کنند.

اوگنیا پیاتوسکایا، دانشجوی دکترا در دانشگاه فلوریدا جنوبی توضیح داد: «دوران شوروی نقش بزرگی در «نآموزاندن» به مردم ایفا کرد که چگونه خودشان فکر کنند و منتقد باشند. “بنابراین مردم وقت نداشتند یاد بگیرند که چگونه متفکران انتقادی باشند، چگونه متفکران مستقل باشند. آنها وقت نداشتند بفهمند که شما می توانید صاحبان قدرت را زیر سوال ببرید و این طبیعی است.”

علاوه بر این، تبلیغات معاصر روسیه به طرز چشمگیری با تبلیغات شوروی متفاوت است. اگرچه از همان ایدئولوژی سنتی استفاده می کند، اما رویکرد فنی کاملاً متفاوت است – بنابراین حتی اگر تجربه مقابله با تبلیغات شوروی وجود داشته باشد، لزوماً برخلاف روایت فعلی کرملین کار نمی کند.

آنتون شیریکوف، دانشمند علوم سیاسی در دانشگاه کلمبیا به یورونیوز گفت: «تبلیغات مدرن در روسیه از بسیاری جهات مؤثرتر از تبلیغات شوروی است. از جمله این که مردم می توانند اطلاعات را از منابع مختلف دریافت کنند و سعی می کند تصویری ارائه دهد، نه تصویری که لزوماً به نفع مسئولان باشد، بلکه تصویری که خود شهروندان دوست دارند ببینند.»

به گفته کارشناسانی که یورونیوز با آنها صحبت کرده است، این امکان وجود دارد که بسیاری از روس‌ها درگیر تبلیغات دولتی نباشند، آنها فقط از بیان موضع خود می‌ترسند زیرا از عواقب و آزار و اذیت می‌ترسند.

اما این تنها ترس نیست که مانع از صحبت شهروندان روسیه می شود. این نیز ناامیدی و بی تفاوتی است. سرخوردگی از رژیم شوروی و همچنین به اصطلاح دموکراسی در دهه 1990، غیرسیاسی روسیه را شکل داده است، به خصوص که بسیاری فکر می کنند جنگ بر آنها تأثیر نمی گذارد.

شیریکوف توضیح داد: «به نظر می رسد وضعیت این است که بخش قابل توجهی از شهروندان – اکثریت یا نه، سخت است بگوییم – خواهان جنگ نیستند.

اما در عین حال، آنقدر به جنگ اهمیت نمی‌دهند که فعالانه با آن مخالفت کنند.»

سندرم کتاب شوروی

دهه 1990 ناامیدی بزرگی برای شهروندان روسیه (و همچنین بسیاری دیگر از جمهوری های شوروی سابق) بود. بسیاری خود را در آستانه فقر یافتند، در حالی که تعداد کمی آشکارا ثروت و موقعیت را در جامعه نشان دادند.

اینجاست که «نشانگان کتاب شوروی» خود را نشان داد: شهروندان روسیه که تا همین اواخر شوروی بودند، در محیط اطراف خود تجسم واقعی تصویر «سرمایه داری منحط» را دیدند که تبلیغات شوروی دهه ها به آنها ارائه می کرد. در کتاب‌ها و روزنامه‌های شوروی خوانده بود: «تجار بی‌وجدان»، «پلیس فاسد»، «رسانه‌های فاسد»، «ثروت ربوده‌شده»، شکاف عظیم بین ثروتمندان و فقرا – همه کلیشه‌هایی که مردم اخیراً با در نظر گرفتن آن‌ها دیگر باورشان را متوقف کرده بودند. ساختگی های شوروی، ناگهان در ذهن آنها به واقعیت های خشن تبدیل شد.

آیا خود رهبران روسیه آنچه را که تبلیغات به طور فعال در اذهان شهروندانشان نهادینه می کند، باور دارند؟ کارشناسان می گویند، حداقل در حال حاضر، آنها این کار را انجام می دهند: سال ها تکرار همان ایدئولوژی ها نمی تواند مورد توجه قرار نگیرد.

شیریکوف می‌گوید: «تصور این که مردی که در KGB خدمت کرده و علیه غرب و سرمایه‌داری می‌جنگد، سخت است، چیزی از آن برداشت نکرده باشد. او ادامه داد: به نظر من افراد نزدیک به پوتین نیز ایده های مشابهی داشتند.

اما، البته، در ابتدا، زمانی که سلطنت پوتین آغاز شد، آنها رویکردی بسیار عمل گرایانه داشتند و این ایده ها، اگر هم وجود داشت، در ظاهر نبود. اما به تدریج، وقتی مردم سال‌ها این را برای یکدیگر تکرار می‌کنند و آن را از یکدیگر می‌شنوند، البته خودشان هم باورشان می‌شود.»