قهرمانان “فراموش شده” هولوکاست به اسلواکی کمک می کنند تا با تاریخ نازی خود کنار بیاید

در آوریل 1944، رودولف وربا و آلفرد وتسلر اولین یهودیانی بودند که از آشویتس فرار کردند.

این دو اسلواکی نه تنها توانستند از مسافت کوتاهی در سراسر لهستان فرار کنند تا به وطن خود بازگردند، بلکه شهادت 32 صفحه ای آنها از وحشیگری که در اردوگاه کشتار نازی ها شاهد بودند، به اصطلاح “گزارش Vrba-Wetzler” منتشر شد. وحشت واقعی هولوکاست را برای جهانیان روشن کنید.

آن گزارش بسیار دقیق بود و دو مرد جوان می‌توانستند نقشه‌های اردوگاه را ترسیم کنند، نمودارهای دقیقی که نشان می‌دهد محل پادگان کجاست، اتاق‌های گاز و کوره‌سوزی‌ها کجا هستند. وربا حتی به جزئیات حافظه ورود قطار، محل آمدن آنها و تعداد افراد سرنشین متعهد شد: جزئیات مهمی که بعداً به متفقین کمک کرد تا میزان واقعی نسل کشی نازی ها را درک کنند.

جاناتان فریدلند، نویسنده یکی از تحسین‌برانگیزترین گزارش‌ها، معتقد است که جان بیش از 200000 یهودی در بوداپست پس از انتشار گزارش Vrba-Wetzler متوقف شد، زمانی که تبعید آنها متوقف شد. کتابهای غیرداستانی سال گذشته، “هنرمند فرار: مردی که از آشویتس بیرون آمد تا به جهان هشدار دهد”، داستان وربا و وتزلر برای انگلیسی زبانان بازگو شد.

فریدلند گفت: «اسامی آنها شایسته «ایستادن در کنار آن فرانک، اسکار شیندلر و پریمو لوی، در رتبه اول داستان‌هایی هستند که شوآه را تعریف می‌کنند»، اگرچه افزود: «آن روز ممکن است هرگز نیاید».

روث لین، نویسنده اسرائیلی، در کتابی درباره این زوج نوشت، وقتی وتزلر در سال 1988 در براتیسلاوا درگذشت، “تلخ، مست و فراموش شده” بود. وربا، که زود از چکسلواکی پسا سوسیالیستی مهاجرت کرد، در سال 2006 در کانادا درگذشت.

وزارت خارجه اسلواکی در وب‌سایت خود خاطرنشان می‌کند که داستان آن‌ها «اخیراً دوباره مطرح شد» زیرا در سال 2021، پیتر ببژاک، بازیگر و تهیه‌کننده سرشناس فیلمی به زبان اسلواکی «گزارش آشویتس» (با عنوان محلی Zpráva) درباره فرار این زوج کارگردانی کرد.

بسیاری از اسلواکی‌ها در خیابان‌های براتیسلاوا می‌دانند که داستان Vrba و Wetzler را دارند: “آنها هر دو در اسلواکی شناخته شده هستند، هر دو بخشی از کلاس تاریخ اسلواکی هستند.” توماش، مدیر فروش گفت: “داستان آنها را از مدرسه به یاد دارم. مارتین، یکی دیگر از ساکنان براتیسلاوا، به یورونیوز گفت.

با این حال، نه وربا و نه وتزلر به فهرست نهایی برنامه تلویزیونی «100 اسلواک برتر» که چند سال پیش توسط شبکه پخش عمومی RTVS سازماندهی شده بود، راه یافتند، که یک دهه قبل از آن، مجموعه تلویزیونی محبوب «بریتانیای بزرگ» بود.

اما RTVS به دلیل نشان دادن جوزف تیسو، رهبر فاشیست دوران جنگ اسلواکی، در تریلرهای این برنامه مورد انتقاد قرار گرفت که نشان می دهد او یک مدعی است. حتی پیشنهادهایی وجود داشت که آژانس جنایی ملی اسلواکی ممکن است این کانال را برای تحریک افراط گرایی بررسی کند.

پخش کننده سرانجام تصمیم گرفت تیسو، شریک مشتاق آدولف هیتلر را کنار بگذارد. این نگرانی وجود داشت که بینندگان ممکن است او را کاملاً در رتبه بالایی قرار دهند.

در یک نظرسنجی در سال 2013 از اسلواکی ها پرسیده شد که چقدر در مورد آنچه در جریان هولوکاست رخ داد می دانند. در پاسخ به این سوال که در طول جنگ جهانی دوم چند نفر، عمدتاً یهودی، از سرزمین‌های اسلواکی تبعید شدند، حدود نیمی از آنها پاسخ دادند: «نمی‌دانم».

برآوردها متفاوت است، اما تخمین زده می شود که حدود 58000 یهودی اسلواکی به اردوگاه های مرگ نازی ها تبعید شدند.

فقط چند صد نفر زنده ماندند. دولت اسلواکی که در سال 1939 از چکسلواکی جدا شد، حتی به نازی‌ها برای کمک به اخراج یهودیان، بیشتر به اردوگاه‌های همسایه لهستان، پول داد. اسلواکی ها مجاز به نگهداری اموال باقی مانده بودند.

لوسیانا هوپتووا، از دانشگاه پرشوف، در مقاله‌ای در سال 2020 درباره آموزش هولوکاست در مدارس اسلواکی نوشت: «سال‌ها موضوع هولوکاست و تبعید یهودیان از اسلواکی در طول جنگ جهانی دوم تابو بود.

دبورا ال. مایکلز، یکی دیگر از دانشگاهیان که آموزش هولوکاست را در اسلواکی در سال 2015 ارزیابی کرد، استدلال کرد که این یک سرریز احساسات در دهه 1990 بود.

پس از سقوط کمونیسم در سال 1989، او نوشت: «ایدئولوژی لیبرالیسم دموکراتیک یک گفتمان تاریخی را تشویق کرد که حقوق اقلیت ها را بیان می کرد. برخی از مورخان شروع به بیان داستان نقش اسلواکی در هولوکاست کردند، چیزی که در دوران کمونیستی خاموش شد.

در سال 1997، اتحادیه اروپا حتی پس از حمایت از انتشار یک کتاب درسی تاریخ ملی‌گرای اسلواکی، مورد تأیید وزارت آموزش این کشور، که به‌طور آشکاری در فصل‌هایی درباره هولوکاست و نقش اسلواکی در آن کوتاه بود، تحت فشار قرار گرفت.

این تقریباً زمانی بود که مادلین آلبرایت، وزیر امور خارجه ایالات متحده، اسلواکی را “سیاهچاله روی نقشه اروپا” نامید.

به عقیده کارشناسان، از آن زمان اوضاع به طور قابل توجهی بهبود یافته است. هوپتووا در مقاله 2020 خود به این نتیجه رسید که اکنون هولوکاست “نقش بسیار مهمی در آموزش تاریخ ایفا می کند”.

اولین موزه هولوکاست اسلواکی در سال 2016 در شهر جنوب غربی Sereď افتتاح شد. مطالعه هولوکاست بخشی از برنامه درسی ملی است – از کلاس نهم به بعد در مدارس دولتی اجباری است.

با توجه به واحد برنامه درسی در مورد ایالت اسلواکی، هدف این است که معلمان “محدودیت های تدریجی حقوق بشر و آزادی شهروندان یهودی را مشخص کنند.” وزارت آموزش و پرورش به دانش‌آموزان توصیه می‌کند که به اردوگاه‌های کار اجباری و بناهای یادبود سفر کنند، زیرا آشویتس خیلی دور از مرز لهستان نیست.

Matej Beranek از موزه هولوکاست در Sereď به یورونیوز گفت: «اما کیفیت این آموزش به معلمان بستگی دارد.

و همچنین به آنچه در خانه به کودکان آموزش داده می شود بستگی دارد.

بر اساس یک نظرسنجی در سال 2019 توسط Pew Research، اسلواکی‌ها در بین اقلیت‌ها در اروپا کمتر تحمل می‌کنند. حدود 77 درصد گفتند که نظرات منفی نسبت به مسلمانان دارند که بالاترین رتبه در میان کشورهای اروپایی مورد بررسی است. در حالی که 76 درصد به رم ها نگاه نامطلوب داشتند — فقط ایتالیا نرخ های بالاتری را ثبت کرد.

جالب‌تر اینکه تقریباً یک سوم اسلواکی‌ها دیدگاه‌های نامطلوبی نسبت به یهودیان داشتند. فقط یونانی ها تحمل ناپذیرتر بودند.

برخورد با اقلیت ها در اکتبر گذشته به وضوح آشکار شد دو مرد به ضرب گلوله کشته شدند بیرون یک کلوپ شبانه همجنس گرایان در براتیسلاوا. عامل این جنایت که خودکشی کرد، یادداشتی را به صورت آنلاین گذاشت که در آن همه گیری کووید-19 به عنوان “توطئه یهودیان برای آموزش نژاد سفید برای اطاعت” توصیف شده بود.

زوزانا چاپوتووا، رئیس جمهور محبوب و لیبرال اسلواکی پس از آن گفت که نفرت از اقلیت ها توسط “اظهارات احمقانه و غیرمسئولانه سیاستمداران” تقویت شده است.

چندین حزب سیاسی همچنان به ستایش دولت اسلواکی متحد نازی ادامه می دهند. شاید بدنام ترین شخص ماریان کوتلبا باشد، چهره ای که در پشت یک حزب سیاسی که اکنون به نام کوتلبیست ها شناخته می شود – حزب مردم اسلواکی ما.

بسیاری از تحلیلگران و روزنامه ها کوتلبا را آشکارا “نئونازی” می دانند. نمادها و لباس‌های آن شبیه به گارد Hlinka متعلق به دولت دست نشانده نازی در زمان جنگ، نیروهای شوک تیسو است. حزب کوتلبا عمدتاً علیه “جنایتکاران کولی” مخالفت می کند، اما یهودی ستیزی نیز از ویژگی های آن است.

کوتلبا در سال 2009، در پاسخ به سوال یک روزنامه نگار محلی در مورد همکاری اسلواکی در زمان جنگ با نازی ها گفت: «ما اسلواکی هستیم، نه یهودی، و به همین دلیل است که به مسئله یهودیان علاقه ای نداریم.

این حزب اکنون 17 کرسی از 150 کرسی پارلمان را در اختیار دارد و در آخرین انتخابات عمومی حدود 8 درصد از آرای مردم را به دست آورده است. کوتلبا فرماندار بانسکا بیستریکا، بزرگترین منطقه کشور بود و در آخرین انتخابات ریاست جمهوری با حدود یک دهم آرا، چهارم شد.

اما ثروت سیاسی او رو به افول است. چندین حزب راست افراطی یا راست افراطی دیگر حامیان خود را می دزدند. حزب او در آخرین نظرسنجی ها در حال کاهش است.

آوریل گذشته، دادگاه عالی او را به دلیل ابراز همدردی با جنبشی که برای سرکوب حقوق و آزادی‌های اساسی انجام می‌شد، پس از اهدای پول به سازمان‌دهندگان مراسم جشن تشکیل دولت اسلواکی وابسته به نازی‌ها، به شش ماه حبس تعلیقی محکوم کرد.

برانک، از موزه هولوکاست، گفت: «از یک طرف، ما از این نوع احزاب در پارلمان اسلواکی داریم. از سوی دیگر، ما روزهای خاطره داریم.»

در سپتامبر 2021، ادوارد هگر، نخست وزیر، رسماً به خاطر قانون به اصطلاح یهودی عذرخواهی کرد، قانونی که در سال 1941 توسط دولت اسلواکی وضع شد و محدودیت های ظالمانه ای را برای یهودیان اسلواکی ایجاد کرد.

اسلواکی هر روز 9 سپتامبر، روزی که در سال 1941 “قانون یهودی” اعلام شد، روز یادبود خاص خود را دارد.

در مارس 2022، در هشتادمین سالگرد اولین انتقال یهودیان اسلواکی به آشویتس، پارلمان اسلواکی قطعنامه ای صادر کرد. محکوم کردن اخراج های دسته جمعی. حزب کوتلبا رای ممتنع داد.