پرونده‌ها نشان می‌دهند که هیئت نوبل می‌دانست که قرارداد کیسینجر ویتنام به صلح منجر نمی‌شود | ویتنام

مقالات تازه منتشر شده نشان می دهد که جایزه صلح نوبل 1973 به دیپلمات ارشد آمریکایی هنری کیسینجر و لو دوک توو از ویتنام شمالی، از جمله مورد مناقشه ترین ها در تاریخ این جایزه، با آگاهی کامل از پایان جنگ ویتنام به این زودی ها اعطا شد.

نامزدهای جایزه صلح به مدت 50 سال مخفی مانده است. در 1 ژانویه، اسناد مربوط به جایزه اهدا شده به کیسینجر و مذاکره‌کننده ارشد هانوی، بنا به درخواست در دسترس قرار گرفت.

این تصمیم در آن زمان بسیاری را شوکه کرد زیرا کیسینجر، مشاور امنیت ملی آن زمان و وزیر امور خارجه در دوره ریاست جمهوری ریچارد نیکسون، نقش مهمی در استراتژی نظامی ایالات متحده در مراحل پایانی درگیری ویتنام 1955-1975 ایفا کرد.

استین تونسون، استاد موسسه تحقیقات صلح اسلو که این اسناد را بررسی کرد، گفت: «من حتی بیشتر از آن زمان متعجب هستم که کمیته می تواند چنین تصمیم بدی بگیرد.

کیسینجر و تو به توافق‌نامه‌های صلح پاریس در ژانویه 1973 دست یافتند، که بر اساس آن واشنگتن عقب‌نشینی نظامی از ویتنام جنوبی را تکمیل کرد و به طور عمده به حملات پایان داد و از جنگ علیه شمال کمونیست در مواجهه با بدتر شدن روحیه سربازان و تظاهرات بزرگ ضد جنگ در آمریکا اجتناب کرد.

اما آتش‌بس مقرر در این توافق‌نامه به زودی توسط ویتنام شمالی و جنوبی نادیده گرفته شد و ویتنام با ادعای خیانت از امضای قرارداد خودداری کرد زیرا نیروهای هانوی مجبور به خروج از جنوب نبودند.

جنگ ادامه یافت و نیروهای شمال به سرعت در جنوب پیشروی کردند و اکنون بدون حمایت حیاتی ایالات متحده و تضعیف فساد دولتی و بی نظمی در سطوح بالا به نبرد باقی مانده اند.

جنگ تنها در 30 آوریل 1975 پس از تصرف سایگون پایتخت جنوب توسط نیروهای ویتنام شمالی پایان یافت و باعث تخلیه آشفته و تحقیرآمیز آمریکایی ها و متحدان محلی باقی مانده با هلیکوپتر از پشت بام سفارت ایالات متحده شد.

دو نفر از پنج عضو کمیته نروژی نوبل – که همگی در حال حاضر مرده اند – در اعتراض استعفا دادند. کیسینجر در حالی که جایزه را پذیرفت، برای این مراسم به نروژ سفر نکرد و بعداً تلاش بی‌ثمری برای بازگرداندن جایزه کرد.

تو، که در سال 1990 در 78 سالگی درگذشت، یک ژنرال، دیپلمات و عضو دفتر سیاسی حاکم ویتنام شمالی بود. او بر شورش جنوب ویت کنگ علیه دولت سایگون از اواخر دهه 1950 نظارت داشت، و بعداً حمله قاطع شمال در سال های 1974-1975 که باعث اتحاد تحت حاکمیت هانوی شد.

کیسینجر، 99 ساله و هنوز یک مفسر برجسته در سیاست خارجی، بلافاصله به درخواست ها برای اظهار نظر پاسخ نداد.

این اسناد نشان می دهد که کیسینجر و تو توسط یکی از اعضای کمیته نوبل، دانشگاه نروژی جان سانس، در 29 ژانویه 1973 – دو روز پس از امضای توافقنامه پاریس – نامزد شدند.

ساننس در نامه تایپ شده خود به زبان نروژی گفت: «استدلال من این است که این انتخاب بر این نکته مثبت تأکید می کند که مذاکرات منجر به توافقی شده است که به درگیری مسلحانه بین ویتنام شمالی و ایالات متحده پایان می دهد.

اما سانس که در سال 1984 درگذشت، افزود: “من می دانم که تنها در زمان آینده است که روشن خواهد شد. [what kind of] اهمیت توافقات در عمل خواهد داشت.»

تونسون گفت، نامه نامزدی و گزارش‌های تهیه‌شده در مورد کیسینجر و تو برای مذاکرات کمیته نشان می‌دهد که «کاملاً آگاه است» که توافق‌نامه‌ها «بعید است اجرا شوند».

در میان اسناد منتشر شده، تلگرام اصلی ارسال شده از هانوی است که در آن نوشته شده بود که پذیرش جایزه صلح برای او “غیرممکن” است.

تو نوشت: «وقتی به توافق پاریس در مورد ویتنام احترام گذاشته شود، اسلحه ها خاموش شوند و صلح واقعاً در ویتنام جنوبی برقرار شود، من پذیرفتن این جایزه را در نظر خواهم گرفت.»

در پایان، توافق‌نامه پاریس خروج ایالات متحده از جنگی را که در داخل کشور به‌عنوان باتلاقی بسیار پرهزینه و تفرقه‌انگیز مورد تحقیر قرار می‌گیرد، مهر و موم کرد، اما سلاح‌ها را خاموش نکرد و صلحی را در ویتنام با مذاکره به ارمغان نیاورد.

در 1 مه 1975، یک روز پس از سقوط سایگون که به جنگ پایان داد، کیسینجر تلاش کرد تا جایزه را از طریق پیامی از ایالات متحده به کمیته نوبل بازگرداند که در آن او گفت “صلح ما از طریق مذاکرات به زور لغو شده است”.

کمیته از پس گرفتن جایزه خودداری کرد.