آینده برای کشورهای مشترک المنافع چه خواهد بود؟

زمانی که چارلز سوم پادشاه بریتانیا شد، رهبری کشورهای مشترک المنافع را نیز به عهده گرفت. این پست موروثی نیست، اما سران ایالت ها و دولت های این سازمان پیش از این در اجلاس لندن در سال 2018، با موافقت با درخواست ملکه الیزابت دوم، او را به عنوان جانشین تعیین کرده بودند.

پس از تاج و تخت، چارلز سوم پس از جرج ششم و الیزابت دوم، سومین رهبر سازمان از زمان تأسیس آن در سال 1949 شد. این نقش تا حد زیادی نمادین است و این بر عهده حاکم است که نماینده 56 کشوری باشد که در حال حاضر به کشورهای مشترک المنافع تعلق دارند. بریتانیا توسط نخست وزیر بریتانیا نمایندگی می شود.

همانطور که مورخ مارتین فار اشاره می کند، علیرغم حوزه عمل محدود، چالش چارلز سوم همچنان بسیار زیاد است:

“یکی از پرسش‌های اساسی در سلطنت بریتانیا در 30، 40 سال گذشته این بود که آیا حمایتی که در بریتانیا و در سطح بین‌المللی داشت، شخصاً ملکه الیزابت دوم بود یا این نهاد. این نگرانی وجود داشت که وقتی سلطنت او به پایان برسد، جمهوری خواهی احیا شود.“

گرایش جمهوری خواهان زمانی آغاز شد که الیزابت دوم هنوز بر تخت سلطنت بود. در 30 نوامبر 2021، باربادوس رسماً جمهوری شد و ساندرا میسون اولین رئیس جمهور در تاریخ این کشور شد که از سال 1966 مستقل شده است.

انتقال از سلطنت مشروطه به یک جمهوری تغییری در وضعیت باربادوس در کشورهای مشترک المنافع ایجاد نکرد، زیرا این کشور جایگاه خود را در بین 56 کشور متعلق به این سازمان حفظ کرد.

با این حال، تعداد کشورهایی را که حاکمیت بریتانیا را به عنوان رئیس دولت حفظ می کنند، به 15 کشور کاهش داده است، از جمله خود بریتانیا. مارتین فار معتقد است که این تعداد همچنان کاهش خواهد یافت:

“کاهش چشمگیر این تعداد اجتناب ناپذیر است. استرالیا به زودی رفراندوم دوم را برگزار می کند، نیوزلند نیز این سوال را به همه پرسی می گذارد. در کانادا، فشار کمتری برای این اتفاق وجود دارد، اما من گمان می کنم که کشورهایی مانند جامائیکا به زودی جمهوری خواهند شد. این اجتناب ناپذیر است که کشورها به جمهوری تبدیل شوند و در عین حال بخشی از کشورهای مشترک المنافع باشند.“

مستعمرات سابق فرانسه به دنبال پیوستن هستند

خانواده مشترک المنافع در سال 2022 با ورود توگو و گابن، دو مستعمره سابق فرانسه، رشد کردند. اکنون چهار کشور بدون هیچ ارتباط تاریخی با امپراتوری بریتانیا در این سازمان وجود دارد. موزامبیک (اولین نفری که در سال 1995 به آن پیوست) و رواندا دیگران هستند. دیگران منتظر فرصت خود هستند.

مارتین فار بر این باور است که آینده سازمان به توانایی آن در تبدیل شدن به “اتحادیه آزاد کشورها، برخی با پیوندهای تاریخی، برخی دیگر نه” و قطع رابطه با گذشته استعمار بستگی دارد.

او یادآور شد که هنوز در برخی کشورها خصومت نسبت به بریتانیا وجود دارد، اما کشورهای مشترک المنافع هنوز “ابزار قدرت نرم عالی برای لندن برای ترویج ارزش‌های بریتانیا و جذب بازدیدکنندگان به بریتانیا است.”

در این رابطه خاص، مارتین فار می‌گوید که ملکه الیزابت دوم بزرگترین دارایی کشور از نظر قدرت نرم بوده است و چارلز سوم تلاش خواهد کرد تا همین تاثیر را داشته باشد، نه تنها به این دلیل که زمان کمتری دارد، بلکه به دلیل وجود پس از برگزیت، کار زیادی در پیش رو دارد.

از قضا، مارتین فار تأکید می کند که هر چه نقش پادشاه در رهبری مشترک المنافع برجسته تر باشد، جدا کردن این نهاد از گذشته دشوارتر خواهد بود و در نتیجه رشد آن را محدود می کند.

پادشاه با نظر

گذشته تاریک سلطنت بریتانیا ممکن است آینده مشترک المنافع را تحت الشعاع قرار دهد، اما به نظر نمی رسد چارلز سوم مایل به محکوم کردن آن به فراموشی باشد. کاملا برعکس.

او قبل از تصاحب تاج و تخت، علیه “دردناک ترین دوره تاریخ کشور” سخن گفت و با اشاره به گذشته برده دار امپراتوری بریتانیا از “مصائب بسیاری از مردم” عمیقا متأسف بود. در اجلاس سران کشورهای مشترک المنافع در سال 2022 در رواندا بود که او همچنین گفت زمان انجام این گفتگو فرا رسیده است.

چارلز سوم اکنون پادشاه است و سنت حکم می‌کند که پادشاه بریتانیا هیچ حق دخالتی در امور عمومی نداشته باشد. برای مارتین فار، مشکل این است که نظرات چارلز سوم در طول 50 سالی که او برای به دست گرفتن تاج و تخت آماده شده بود کاملاً شناخته شده بود، “از آنجایی که او هیچ مسئولیت سلطنتی نداشت، او یک فعال شد”.

در حال حاضر، بریتانیا هنوز هیچ عذرخواهی برای نقشی که در برده داری ایفا کرده است، نکرده است، اما درها باز است. مواضع پادشاه به خوبی شناخته شده است و باکینگهام قبلاً قول داده است که در مورد دخالت خاندان سلطنتی بریتانیا در تجارت برده تحقیق کند.