چرا گروه واگنر روسیه در سودان است و چه ربطی به جنگ در اوکراین دارد؟

گروه واگنر روسیه از سال 2017 در سودان حضور داشته است. و در بحبوحه جنگ قدرت در این کشور، برخی ابراز نگرانی کرده اند که این گروه مزدور به درگیری دامن می زند و احتمالاً به نمایندگی از کرملین عمل می کند.

امانوئل کوتین، کارشناس امنیتی و مدیر اجرایی آفریقا، گفت: «بسیار شگفت‌انگیز است که هر جا بی‌ثباتی یا حمله به دموکراسی در آفریقا وجود دارد، گروه واگنر درگیر است و اغلب آنها در کنار شبه‌نظامیان هستند.» اندیشکده مرکز امنیت و مبارزه با تروریسم

او افزود: “به عنوان مثال به بورکینافاسو نگاه کنید، تمام معادن این کشور توسط نیروهای نیابتی گروه واگنر تصرف شده است. همان چیزی که در سودان و مالی در حال وقوع است.”

بر اساس تعدادی از تحقیقات بین المللی، هدف گروه واگنر در سودان، دسترسی مسکو به منابعی است که روسیه از آن برای تامین مالی جنگ در اوکراین استفاده می کند. یکی از اهداف اصلی آن دستیابی به طلا است، زیرا سودان سومین تولیدکننده بزرگ این ماده معدنی در آفریقا است.

گروه واگنر برای چه کسی در سودان کار می کند؟

ابتکار جهانی علیه جنایات سازمان یافته فراملی [GI-TOC] تخمین می‌زند که ساختارهای گروه واگنر عمیقاً در سودان و جمهوری آفریقای مرکزی همسایه است و نفوذ سیاسی قابل‌توجهی، منافع تجاری گسترده و نقش مزدور را توسعه می‌دهد. GI-TOC خاطرنشان می کند که “هدف اصلی روس ها در سودان محافظت از قدرت سیاسی خارطوم نیست، بلکه اساساً بهره مندی بی حد و حصر از منابع معدنی کشور است.”

قراردادهای امتیازی بین وزارت منابع معدنی جمهوری سودان و ام اینوست که متعلق به بنیانگذار گروه واگنر یوگنی پریگوژین است، در اواخر سال 2017 امضا شد.

Meroe Gold، یکی از زیرمجموعه‌های سودانی M Invest امتیازاتی را از مقامات این کشور دریافت کرده و در ازای آن، 30 درصد از سهام خود را در چندین پروژه خود واگذار کرده است. آمریکا و اتحادیه اروپا این شرکت ها را تحریم کرده اند. پریگوژین ادعا می کند که از آنها بهره مند نیست.

جلنا آپاراک، کارشناس مستقل کارگروه سازمان ملل متحد در مورد استفاده از مزدوران، درباره فعالیت‌های گروه واگنر در جمهوری آفریقای مرکزی گفت: ما می‌دانیم که این یک روند بسیار پیچیده است، بنابراین بسیار دشوار است. برای تعیین اینکه چه کسی پشت آن است؟ چگونه کار می کند؟ چه کسی دستور می دهد؟ چه کسی حتی به طور بالقوه مسئول نقض حقوق بشر است؟ چه کسی مسئول معاملات مالی است؟ اما می بینیم که این یک سیستم مالی و لجستیکی بسیار پیچیده است. ”

شبکه آمریکایی سی ان ان اخیرا تحقیقاتی را منتشر کرده است که نشان می دهد گروه واگنر نیروهای پشتیبانی سریع سودان را تامین می کند. [RSF] با موشک برای کمک به درگیری. RSF دریافت کمک از روسیه و لیبی را رد می کند، در حالی که گروه واگنر در مورد یافته های این تحقیقات اظهار نظری نکرده است.

پریگوژین گفت که بیش از دو سال است که یک جنگجوی گروه او در سودان وجود نداشته است. “من می توانم با اطمینان کامل به شما بگویم، و شما می توانید سخنان من را در هر پروتکل، در هر بالاترین نمونه قرار دهید، امروز حتی یک سرباز PMC وجود ندارد. [private military company] وی در تلگرام گفت: «واگنر»، نه یک مورد، نه در سودان.

بنابراین بیش از دو سال گذشته است. دو سال است که حتی یک سرباز واگنر PMC در سودان حضور ندارد. و امروز حتی یک نفر هم وجود ندارد. وی افزود که مدت طولانی در سودان حضور داشته و “با تمام تصمیم گیرندگان در جمهوری سودان ارتباط برقرار کرده است.”

در همین حال، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه روز سه شنبه در کنفرانس مطبوعاتی سازمان ملل گفت که مقامات سودانی حق استفاده از گروه واگنر را دارند.

رسانه های روسی پیش از این گزارش داده بودند که موسس این گروه مزدور تقریباً در تمام جلسات بین مقامات روسیه و نمایندگان سودان از سال 2014 تا 2016 شرکت داشته است. سودان یکی از اولین کشورهایی بود که الحاق کریمه را در سال 2014 به رسمیت شناخت. از آن زمان، طلا ثابت کرده است که راهی موثر برای انباشت و جابجایی وجوه، پر کردن خزانه دولت روسیه و دور زدن سیستم های نظارت مالی بین المللی است.

پل استرونسکی، یکی از همکاران ارشد در برنامه کارنگی روسیه و اوراسیا، “منافع گروه واگنر عمدتاً نماینده گروه واگنر در مقابل یک نهاد سودانی خاص است. آنچه در چند سال گذشته دیده ایم این است که واگنر به تغییر وفاداری خود ادامه می دهد.” ، توضیح داد. وی افزود که گروه واگنر به جاهایی می رود که جامعه غربی قبلاً نتوانسته است ثبات ایجاد کند و روسیه به دنبال راه هایی برای گسترش حضور خود در آفریقا است.

روابط نظامی روسیه و سودان

بر اساس گزارش موسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم، روسیه تامین کننده اصلی تسلیحات به سودان است. تجهیزات نظامی روسیه حدود 87 درصد از تسلیحات ارتش سودان را تشکیل می دهد.

یکی از نتایج اصلی این همکاری، افتتاح پایگاه نیروی دریایی روسیه در سودان است که به کرملین اجازه می دهد دسترسی به کانال سوئز و دسترسی به اقیانوس هند را کنترل کند.

این توافق به روسیه اجازه می دهد تا یک پایگاه دریایی با حداکثر 300 سرباز روسی ایجاد کند و حداکثر چهار کشتی نیروی دریایی، از جمله کشتی های هسته ای را در بندر سودان در دریای سرخ، که دارای اهمیت استراتژیک است، نگهداری کند.

در مقابل، روسیه موافقت کرد که تسلیحات و تجهیزات نظامی سودان را فراهم کند. این قرارداد به مدت 25 سال با تمدید خودکار برای یک دوره 10 ساله در صورت مخالفت هیچ یک از طرفین است.

لاوروف در ماه فوریه اعلام کرد که ارتش سودان در سفرش به خارطوم این توافق را تایید کرده است. لاوروف آخرین بار در سال 2014 به سودان سفر کرد.

در نوامبر 2020 توافقنامه ایجاد یک نقطه تدارکاتی نیروی دریایی روسیه در سودان امضا شد.

اما این تنها پس از ایجاد یک دولت غیرنظامی و نهاد قانونگذاری در سودان که این سند را تصویب خواهد کرد، اجرایی خواهد شد.