چین با قرار گرفتن خود به عنوان جایگزین دیپلماتیک برای آمریکا وارد فضای پرمخاطره تری می شود چین

پکن این هفته نیویورک و سازمان ملل متحد را به عنوان پایتخت دیپلماتیک جهان جابجا کرد و میزبان دو نشستی بود که پتانسیل رفع انسداد دو تن از عمیق ترین درگیری های جهان را دارد – درگیری 9 ساله بین اوکراین و روسیه و 30. یک سال بن بست بین ریاض و تهران.

برای پکن، که اغلب به عنوان عصبی نسبت به سیاست خارجی مداخله جویانه توصیف می شود، این نشان دهنده گامی به سوی بزرگترین لیگ های دیپلماتیک و نشانه ای از بازگشت این کشور به صحنه جهانی پس از کووید است.

مطمئناً دیدار وزرای خارجه عربستان سعودی و ایران، رقبای منطقه ای از دهه شصت، که برای اولین بار در هشت سال گذشته تحت نظارت چین برگزار می شود، به اندازه کافی چشمگیر است. اما تشویق اروپایی ها از چین به عنوان یک میانجی در اوکراین نیز به همین شکل است که نمادی از دیدارهای امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، در کنار رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا، اورسولا فون در لاین است.

حداقل، تضاد بین جدیت مبادلات در پکن و ظهور مجدد اپرای کمیک دونالد ترامپ در ایالات متحده کافی است تا دیپلمات ها را از زیربنای شکننده نهادهای آمریکایی یادآوری کند.

ظهور چین در کانون توجه دیپلماتیک البته می تواند بیش از حد باشد. تصویر کشور به عنوان یک گل دیوار دیپلماتیک سرخ شده سال ها پیش مرد. طبق گزارش موسسه تحقیقاتی مرکاتور تنها در سال 2017، پکن در 9 درگیری میانجیگری کرده است که در مقایسه با سه درگیری در سال 2012، سالی که شی جین پینگ به عنوان دبیرکل حزب کمونیست چین قدرت را به دست گرفت، افزایش قابل توجهی داشت.

افزایش فعالیت‌های میانجی‌گری چین به سال 2013 بازمی‌گردد، سالی که ابتکار کمربند و جاده راه‌اندازی شد. پس از آن، هدف کلیدی حفظ ثبات در طول مسیر تجاری کلیدی، امکان جریان روان تجارت و سرمایه گذاری از طریق مناطق ناپایدار و بهبود شرایط امنیتی برای شهروندان و شرکت های چینی بود که در این مسیر زندگی می کنند و فعالیت می کنند. چین همچنین مدتهاست که کمک کننده اصلی نیروهای حافظ صلح سازمان ملل بوده است.

اما چین اکنون خودآگاه خود را به عنوان یک جایگزین دیپلماتیک برای ایالات متحده معرفی می کند. ژو ویلی، مدیر مؤسسه مطالعات خاورمیانه در «رویکرد دیپلماتیک چین مبنی بر عدم مداخله در امور داخلی دیگر کشورها، عدم پر کردن خلاء قدرت یا هژمونی طلبی در حین ترویج گفت‌وگو و مشورت برای رسیدگی به مسائل، در سراسر منطقه مورد استقبال قرار گرفته است». اخیراً به Global Times گفته است که دانشگاه مطالعات بین المللی شانگهای.

اما معاملات دلالی در اوکراین، یا در خاورمیانه، پتانسیل این را دارد که چین را به فضای متفاوت و پرخطرتری ببرد.

ماکرون، حداقل در ظاهر، به نقش پکن به عنوان یک صلح‌ساز بی‌طرف و احتمالاً بیشتر از فون در لاین، همراه خود در سفر اقیانوس اطلس، اعتبار می‌بخشد. او ممکن است دیپلمات های چینی را چاپلوسی کند – یک هیئت تجاری بزرگ فرانسوی او را همراهی می کند – اما او معتقد است چیزی برای از دست دادن وجود ندارد.

مکرون پس از کنار گذاشتن تلاش‌های شخصی بی‌ثمر خود برای متقاعد کردن ولادیمیر پوتین برای پایان دادن به حمله به اوکراین، چین را به‌عنوان تنها کشوری می‌بیند که بر مسکو نفوذ دارد. رئیس دولت فرانسه روز پنجشنبه خطاب به شی جین‌پینگ گفت: «می‌دانم می‌توانم روی شما حساب کنم که روسیه را سر عقل بیاورید و همه را به میز مذاکره بازگردانید».

با وجود اهرم‌های کمی که غرب در اختیار دارد، به جز جنگ بیشتر، ماکرون ممکن است در واقع نیات دیپلماتیک چین را آزمایش کند و تلاش کند تا مشخص کند که آیا هیچ محدودیتی برای “روابط بدون محدودیت” بین روسیه و چین وجود دارد یا خیر. همچنین یک هشدار ساده به شی وجود دارد: اگر چین احساس می‌کند که نمی‌تواند شاهد شکست روسیه در این جنگ باشد، بهتر است قبل از بدتر شدن شرایط نظامی، مسکو را بیرون بکشد.

حداقل، در نظر گرفتن طرح 12 ماده‌ای چین برای صلح که در ماه مارس اعلام شد، راه مفیدی برای از بین بردن هر گونه امید روسیه مبنی بر اینکه چین تسلیحات نظامی قابل توجهی به مسکو عرضه می‌کند، است. چین به سختی می تواند شاخه زیتون را با یک دست و شعله افکن در دست دیگر تکان دهد.

به نظر می رسد که سخنان ماکرون قطعا برای قفل کردن پکن به عنوان یک صلح طلب طراحی شده است.

دستیاران مکرون استدلال می‌کنند که رئیس‌جمهور فرانسه اکنون این شانس را دارد که پکن را تحت فشار قرار دهد تا به نقش خود منصوب شده به عنوان میانجی و بلوف شی جین‌پینگ فشار بیاورد. وضعیت اوکراین

همانطور که وانگ هویائو، بنیانگذار بانفوذ اندیشکده غیردولتی چین، مرکز چین و جهانی‌سازی، گفت: «اگر پکن واقعاً می‌خواهد صلح را ترویج کند، باید تردیدها در مورد تمایل و توانایی خود برای میانجیگری عادلانه را برطرف کند. این امر مستلزم آن است که پکن یکدست تر ظاهر شود و پوتین را تحت فشار قرار دهد.

با این حال، هنگامی که شی ماه گذشته برای یک دیدار سه روزه به مسکو سفر کرد، هیچ کاری برای به چالش کشیدن پوتین در ملاء عام انجام نداد. این بیانیه مشترک طولانی شورای امنیت سازمان ملل متحد را به عنوان تنها نهاد مجهز برای مجوز تحریم های مرتبط با جنگ تایید کرد. از نظر ظاهری، این روایت ممکن است جذاب به نظر برسد، اما در واقع به یک جنگجو، روسیه، به دلیل عضویتش حق وتو می‌دهد، و دیگری، اوکراین، را در خارج باقی می‌گذارد.

جای تعجب نیست که دو روز پس از دیدار شی، پوتین اعلام کرد که سلاح های هسته ای تاکتیکی را در بلاروس مستقر می کند. به سختی عمل مردی است که از مجازات چینی ها برای شعله ور کردن آتش می ترسد. دستیاران او اکنون مؤدبانه می گویند که هیچ نیاز یا چشم اندازی برای میانجی گری چین وجود ندارد.

شبهه این است که این کنشگری دیپلماتیک چینی در مورد بهره برداری از این باور در جنوب جهانی است که نظم کنونی غیرقانونی است و فقط برای پیشبرد منافع ایالات متحده ایجاد شده است.

بر این اساس، مهم نیست که طرح صلح چین از محتوای واقعی بی بهره باشد. وجود دارد و جنوب جهانی می‌تواند هر غریزه‌ای را که در مورد تجاوزگری ایالات متحده در سر می‌برد، به آن بپردازد. به طور مشابه در مورد ایران و عربستان سعودی، چین ملزم نشده است که دستان خود را کثیف کند، اما ممکن است پاداش های فراوانی به دست آورد. بیشتر کارهای سنگین دیپلماتیک قبلاً توسط سایر کشورها به ویژه عراق و عمان در سال‌های 2021 و 2022 انجام شده بود.

مطمئناً مقامات چینی بیش از آن که در مراسم امضای قرارداد حضور داشتند، بر مذاکرات پرتنش چهار روزه نظارت داشتند. اما در آن زمان هر دو طرف می خواستند به چین اجازه دهند آنها را از خط پایان عبور دهد، تا حدی به این دلیل که ریاض معتقد بود پکن بهترین ضامن موجود برای حفظ ایران در خط پایان است. همچنین این فرصتی برای ریاض بود تا استقلال خود را از واشنگتن اعلام کند و این واقعیت را منعکس کند که چین نه ایالات متحده، اکنون بزرگترین شریک تجاری آن است.

اما هرچه چین در سال‌های آتی بیشتر خود را به عنوان یک میانجی واقعی معرفی کند، بررسی دقیق‌تر و انتخاب‌ها بیشتر خواهد شد.