آیا فوتبال می تواند به عادی سازی روابط ارمنستان و ترکیه کمک کند؟

در حالی که ارمنستان و ترکیه روز شنبه در رقابت های مقدماتی یورو 2024 به مصاف هم می روند، یورونیوز نگاهی به تاریخ آشفته بین دو کشور انداخته است. بیش از یک قرن پس از قتل عام بیش از 600000 ارمنی در سال 1915 به دست امپراتوری عثمانی، همسایگان هنوز روابط دیپلماتیک خود را حفظ نکرده اند.

با این حال، فوتبال قبلاً به عنوان پل ارتباطی بین ایروان و آنکارا عمل کرده بود. این بین سال‌های 2008 تا 2009 با دو مسابقه، یکی در ایروان پایتخت ارمنستان و دیگری در شهر بورسا ترکیه برگزار شد.

«دیپلماسی فوتبال» معروف راه را برای امضای پروتکل های زوریخ در سال 2009 با هدف بهبود روابط دیپلماتیک هموار کرد.

با وجود تبادلات خوشایند، این پروتکل ها به نتیجه نرسیده اند و به گفته تیگران یگاوین روزنامه نگار، که تاکید می کند رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه “برای انتصاب مجدد رئیس جمهور بیش از حد به پایگاه انتخاباتی خود تکیه می کند، احتمالا این وضعیت موجود ادامه خواهد داشت.”

نقش مرکزی آذربایجان در مناقشه قره باغ کوهستانی

او می‌گوید که رئیس‌جمهور ترکیه برای سیاست داخلی خود «به شدت به یک رای‌دهندگان افراطی ملی‌گرا متکی است». یگاوین ادامه می دهد: «و شما عامل ژئوپلیتیک را با اتحاد با آذربایجان دارید.

این رابطه‌ای است که می‌توان آن را با شعاری خلاصه کرد که به طور مرتب توسط دولت‌های آنکارا و باکو که خود را متعلق به «دو دولت و یک ملت» می‌دانند، استفاده می‌کنند.

احمد اینسل، کارشناس علوم سیاسی، خاطرنشان می کند که در همبستگی با آذربایجان، «جمهوری ترکیه در سال 1993 به طور یکجانبه روابط خود را با ارمنستان به حالت تعلیق درآورد»، پس از پیروزی ایروان در اولین جنگ قره باغ کوهستانی. از آن زمان، باکو به یک بازیگر اصلی در مسئله ارمنی-ترکی تبدیل شده و از ایروان خواستار به رسمیت شناختن حاکمیت خود بر سرزمین مورد مناقشه ارامنه شده است.

آنکارا خود را با خواسته های آذربایجان در بسته نگه داشتن مرز ارمنستان هماهنگ می کند. تیگران یگاویان تحلیل می کند: «هزینه عادی سازی روابط ارمنی-ترکیه برای رئیس جمهور ترکیه بسیار بالاست.

احمد اینسل می گوید در جنگ دوم در سال 2020، «ترکیه پهپادهایی را به باکو تحویل داد که تعیین کننده بودند» در عقب نشینی ارامنه – شکستی که به عنوان یک تحقیر ملی در ایروان تجربه شد.

تیگران یگاویان می‌گوید: «در زمان پروتکل‌های زوریخ در سال 2009، «آذربایجانی‌ها در برابر این روند به ستوه آمده بودند» و می‌افزاید: «اما اگر ارمنی‌ها بتوانند کنار بگذارند، ترکیه اصلا مخالف باز کردن مرزها نیست. مسئله قره باغ، و مهمتر از همه پاسخ به خواسته های آذری ها، یعنی امتیازات ارضی، کریدوری در جنوب ارمنستان (یادداشت سردبیر: به سمت منطقه نخجوان) زیرا ترک ها این کشور را به عنوان یک راه ارتباطی مهم برای پیوند آنها می بینند. به آذربایجان.”

این امتیازات درخواستی آذربایجان توسط ارمنستان قاطعانه رد می شود و معتقد است ارمنستان به حاکمیت خود استناد می کند. این کریدور از سوی ایران نیز به عنوان یک تهدید تلقی می شود که نمی خواهد دسترسی خود به ارمنستان با مشکل مواجه شود.

از انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در رابطه با روابط آنکارا و ایروان چه انتظاری می توان داشت؟

آیا انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در 14 مه می تواند خطوط را تغییر دهد و اجازه نزدیک شدن بین ایروان و آنکارا را بدهد؟

احمد اینسل در حالی که ائتلاف حول نامزد کمال قلیچداراوغلو به ویژه از احزاب ملی‌گرا از جمله حزب IYI تشکیل شده است، گفت: «اگر تغییر دولت و اکثریت رخ دهد، نباید انتظار تغییرات سریع و قابل توجهی در این زمینه داشته باشیم.

او می‌گوید که این گروه سیاسی «از حزب راست افراطی ملی گرگ‌های خاکستری می‌آید و بسیار تمایلی به نادیده گرفتن اراده آذربایجان ندارد».

وی با برشمردن موارد یونان، لیبی، سوریه و عراق گفت: از سوی دیگر، آنچه می تواند تغییر کند، شاید انطباق نگرش کمتر تهاجمی و تهدیدآمیز نسبت به رویکرد اخیر دیپلماسی رئیس جمهور اردوغان نسبت به کشورهای همسایه است.

در صورت پیروزی اپوزیسیون، «شاید بتوانیم انتظار داشته باشیم که کمی آرامش، کمی روابط مسالمت آمیز داشته باشیم و شاید زمینه را برای دیپلماسی محتاطانه فراهم کنیم تا بتوانیم در زمان مناسب روابط بین ارمنستان و ترکیه برقرار کنیم. او می‌گوید و تأکید می‌کند که سیگنال‌های مثبت باعث امیدواری می‌شود.

او می‌گوید: «در 7 فوریه، زمانی که ارمنستان کمک‌هایی برای کمک به قربانیان زلزله 6 فوریه ارسال کرد» در جنوب ترکیه، مرز ارمنستان و ترکیه به‌طور استثنایی باز شد.

تیگران یگاویان توضیح می دهد: «افکار عمومی ترکیه انتظار چنین نمایش همبستگی را از همسایه کاملاً خیالی ارمنستان نداشت. او می‌گوید: «در ترکیه یک روایت کاملاً خصمانه با ارمنی‌ها وجود دارد؛ ارمنی‌هایی که هنوز به‌عنوان دشمنان داخلی، خائن یا دشمنان خارجی که قصد دارند وجهه ترکیه را خدشه‌دار کنند، تلقی می‌شوند، زیرا آنها این کشتار را به رسمیت نمی‌شناسند».

یک نزدیکی وجود دارد و فوتبال می تواند به این پویایی بیفزاید.

او می‌گوید: «عادی‌سازی و آشتی دو چیز متفاوت هستند، اما «با برقراری روابط دیپلماتیک، مبادلات بین جوامع مدنی به اکثریت ترک‌هایی که این قتل‌ها را نادیده می‌گیرند یا از به رسمیت شناختن آن امتناع می‌کنند، امکان درک بسیار بیشتری را فراهم می‌کند و این امر موجب هموارتر شدن اوضاع می‌شود. راهی برای به رسمیت شناختن، اما ممکن است هنوز سال ها طول بکشد.» او اذعان می کند.

اگر دولت کنونی ایروان می گوید که آماده است با ترکیه برای خروج از انزوای جغرافیایی و وابستگی فوق العاده اش به روسیه روابط برقرار کند، به نظر می رسد که مانع آذربایجان فعلا مانع از توسعه روابط ارمنستان و ترکیه می شود.

برای مشاهده گزارش روی پخش کننده بالا کلیک کنید.