آیا اتحادیه اروپا برای تغییرات دموکراتیک به احتمال زیاد در ترکیه آماده است؟

یک تغییر دموکراتیک در ترکیه برای اروپا مهم است و به نظر می رسد به طور فزاینده ای محتمل باشد.

انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی آتی در 14 مه این امکان را دارد که پیامدترین انتخابات از زمان انتخابات 1950 باشد که به حکومت تک حزبی پایان داد.

کاهش حمایت از حزب عدالت و توسعه، AKP، همراه با اتحادهای قوی در اپوزیسیون، می تواند پایان دوره ریاست جمهوری رجب طیب اردوغان باشد.

بر اساس نظرسنجی های متعدد، کمال قلیچداراوغلو، نامزد ائتلاف شش حزبی مخالف، در مقابل اردوغان پیشتاز است.

پیروزی قلیچداراوغلو ممکن است نشان دهنده آغاز دوره جدیدی از دموکراتیزه شدن و اروپایی شدن در ترکیه و همچنین فرصتی برای از سرگیری روابط ترکیه با غرب باشد.

یک رابطه عمدتاً معاملاتی همچنان ادامه دارد

اتحادیه اروپا پس از اجلاس هلسینکی در سال 1999 که ترکیه رسما به عنوان کشور نامزد عضویت در اتحادیه اروپا به رسمیت شناخته شد، نقش مهمی در روند دموکراسی‌سازی ترکیه ایفا کرد.

با این حال، ماهیت این رابطه تا حد زیادی معاملاتی شده است، به ویژه پس از “معامله پناهندگان” در سال 2016.

اتحادیه اروپا با انجام هیچ کاری جز ابراز نگرانی در مورد تحولات ترکیه، خود را بی ربط کرده است.

اتحادیه اروپا به جای رویکردی مبتنی بر ارزش‌ها، منافع متقابل را در اولویت قرار داد و نتوانست سیاست روشنی را علیه شیوه حکومت‌داری استبدادی فزاینده حزب عدالت و توسعه اتخاذ کند.

جدایی ترکیه از اتحادیه اروپا، همراه با رویکرد مبتنی بر منافع اتحادیه اروپا، پیامدهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی گسترده‌تری برای هر دو طرف و همچنین پیامدهای منطقه‌ای و جهانی گسترده‌تری داشت.

یک تغییر دموکراتیک در ترکیه می‌تواند فرصت جدیدی را برای بروکسل فراهم کند تا نقشی حیاتی ایفا کند و اهمیت خود را مجدداً تأیید کند.

یک دولت جدید در ترکیه قطعا به حمایت اتحادیه اروپا برای بازگشت به مسیر دموکراتیزه شدن و مقابله با بحران اقتصادی فعلی نیاز دارد.

برخی در بروکسل باید رویکرد شرق‌شناسانه خود را بازنگری کنند

این همچنین شانس قابل توجهی برای اتحادیه اروپا ایجاد می کند، زیرا با چالش های بزرگی مانند تهدید روسیه، وابستگی به چین، بحران انرژی و عقب نشینی دموکراتیک در برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا مواجه است.

پس از انتخابات بر اساس ارزش‌های دموکراتیک، می‌توان و باید روابط تازه‌ای بین ترکیه و اتحادیه اروپا برقرار شود.

با این وجود، سوال مهم این است که آیا اتحادیه اروپا برای این چشم انداز آماده است یا خیر.

درک غالب در بروکسل، به ویژه از زمان پذیرش سیستم ریاست جمهوری در ترکیه در سال 2017، این است که بعید است که یک تغییر دموکراتیک در کوتاه مدت تا میان مدت رخ دهد.

علیرغم پیروزی اپوزیسیون در انتخابات شهرداری 2019، بسیاری در بروکسل نسبت به اینکه انتخابات ریاست جمهوری می تواند تغییراتی دموکراتیک ایجاد کند، تردید دارند و برخی تصور می کنند که اردوغان همیشه راهی برای ماندن در قدرت پیدا خواهد کرد.

در نتیجه، اتحادیه اروپا به اندازه کافی برای یک تغییر دموکراتیک بالقوه در ترکیه آماده نیست.

این دیدگاه نه تنها منعکس کننده یک رویکرد شرق‌شناسانه است که تلاش‌های میلیون‌ها دموکرات ترکیه را نادیده می‌گیرد، بلکه همچنین نمی‌تواند این واقعیت را تصدیق کند که، علی‌رغم همه مسائل اصلی، ترکیه تجربه دموکراتیک طولانی‌مدتی با احزاب سیاسی قوی و جامعه مدنی دارد.

دموکراسی اخیر و حقوق بنیادین بهانه ای مناسب است

اگرچه در طول دوره مبارزات انتخاباتی بسیاری از اقدامات ناعادلانه وجود دارد، انتخابات در ترکیه آزاد است و احزاب و داوطلبان دارای تجربه قابل توجهی در تضمین امنیت انتخابات هستند.

با توجه به اهمیت ترکیه برای اروپا، اتحادیه اروپا نمی تواند فرصت تعامل مجدد با ترکیه را در صورت تغییر دموکراتیک از دست بدهد، و با این حال اتحادیه اروپا در حال حاضر فاقد یک استراتژی روشن برای چنین سناریویی است.

فقدان چشم انداز بلندمدت اتحادیه اروپا برای ترکیه می تواند روند تعامل مجدد با این کشور را چالش برانگیز کند. برای برخی کشورها و گروه‌های سیاسی بدبین ترکیه، روابط تجاری فعلی با ترکیه کاملاً نامطلوب نیست.

علیرغم شکایت از اردوغان، این گفتگو مبتنی بر منافع این فرصت را به آنها می دهد تا از تصمیمات دشوار در مورد آینده روابط ترکیه و اتحادیه اروپا اجتناب کنند.

در حالی که بسیاری در اتحادیه اروپا مدت‌هاست که بر اساس استدلال‌های فرهنگی و مذهبی با روند الحاق ترکیه مخالف بوده‌اند، مبارزات اخیر این کشور با دموکراسی و حقوق اساسی بهانه‌ای مناسب برای حفظ مواضع بدبینانه به آنها داده است.

اگر ترکیه به مسیر دموکراتیک بازگردد، کسانی که نسبت به این کشور بدبین هستند باید توجیهات جدیدی برای موضع خود بیابند. در هر صورت، حفظ وضعیت موجود گزینه مناسبی نخواهد بود.

مسیر الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا باید به طور کامل احیا شود

در صورت پیروزی قلیچداراوغلو، اتحادیه اروپا چه گزینه هایی دارد؟

یک انتخاب نسبتا ساده آغاز گفتگوها برای نوسازی اتحادیه گمرکی است که هر دو طرف مشتاق دنبال کردن آن هستند و برای هر دو سودمند خواهد بود.

با این وجود، این ممکن است کافی نباشد.

یکی دیگر از موضوعات مهم در دستور کار، آزادسازی ویزا است که به دلیل مقاومت احتمالی برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا می تواند در کوتاه مدت چالش برانگیزتر باشد.

چندین موضوع چالش برانگیز دیگر بین ترکیه و اتحادیه اروپا وجود دارد، از جمله “معامله پناهندگان”.

قلیچداراوغلو قصد دارد برای کاهش بار ترکیه در مورد توافق مجدد مذاکره کند، زیرا احساسات ضد پناهجویان در ترکیه در حال افزایش است و کاهش تعداد پناهندگان وعده همه احزاب مخالف است.

در حالی که وعده اصلی بازگرداندن پناهجویان سوری از طریق توافق با بشار اسد است، مشخص نیست که چه تعداد به طور واقعی به کشور باز خواهند گشت.

آینده پناهندگان در ترکیه موضوعی است که پیامدهای بالقوه مهمی برای اتحادیه اروپا دارد و بدون شک بخشی از مذاکرات پس از انتخابات با ترکیه خواهد بود.

دیر یا زود تصمیم گیری در مورد روند الحاق ترکیه نیز ضروری خواهد بود. با وجود چالش های متعدد، اتحادیه اروپا ترجیح داده است که درها را به روی ترکیه باز بگذارد و این تصمیم درستی بود.

اگر اتحادیه اروپا پس از بازگشت ترکیه به مسیر دموکراسی تصمیم بگیرد که روند الحاق را خاتمه دهد، می تواند به عنوان مجازاتی برای میلیون ها دموکرات ترکیه تلقی شود.

احیای روند جایگزین دیگری است، اما دستیابی به اجماع برای بازگشایی فصل‌های جدید مذاکرات و آغاز مجدد فرآیند الحاق، یک کار چالش برانگیز خواهد بود.

تهدیدات علیه امنیت اروپا، تقویت روابط با آنکارا را در اولویت قرار می دهد

ممکن است سوال شود که آیا ترکیه هرگز می تواند به اتحادیه اروپا بپیوندد یا اینکه تلاش برای نوع جدیدی از مشارکت استراتژیک می تواند گزینه بهتری باشد.

من به عنوان یک اعتقاد راسخ به نقش اتحادیه اروپا در دموکراسی‌سازی، از تقویت مجدد روند الحاق در صورت تحقق شرایط و زمانی که شرایط فراهم شود، حمایت می‌کنم.

حتی اگر الحاق در آینده نزدیک بعید به نظر برسد، مشارکت در روند الحاق می تواند منافع متقابلی برای ترکیه و اتحادیه اروپا به همراه داشته باشد.

با توجه به تحولات جهانی و تهدیدات امنیت اروپا، پویایی ها و نیازها ممکن است به سرعت متحول شوند.

آنکارا و بروکسل ممکن است بیشتر از آنچه که تصور می کنند به یکدیگر نیاز داشته باشند.

با توجه به همه این عوامل، اتحادیه اروپا به جای اتخاذ رویکردی واکنشی، باید موضعی پیشگیرانه اتخاذ کند و یک برنامه اقدام جامع را تدوین کند تا در صورت تغییر دموکراتیک در ترکیه اجرا شود.

ضروری است که اتحادیه اروپا به سادگی در کنار چنین تحولی بایستد و مشاهده نکند.

در صورتی که اتحادیه اروپا قصد دارد نفوذ خود را به عنوان یک بازیگر مهم منطقه ای و جهانی اعمال کند، اقدام ضروری است.

دکتر دمیر مورات سیرک، استادیار در VUB (دانشگاه آزاد بروکسل) و مشاور ارشد سیاستگذاری در بنیاد اروپایی دموکراسی است.

در یورونیوز، ما معتقدیم که همه دیدگاه ها مهم هستند. با ما در view@euronews.com تماس بگیرید تا پیشنهادات یا موارد ارسالی را ارسال کنید و بخشی از گفتگو باشید.