از نزدیک شدن به حمام کردن به دوستی: چهره در حال تغییر جهانی شدن | محمد العریان

افیا سه دهه، کسب‌وکارها و دولت‌ها در سرتاسر جهان با این فرض کار می‌کردند که جهانی‌سازی اقتصادی و مالی به سرعت ادامه خواهد یافت. با این حال، از آنجایی که نظم بین‌المللی در سال‌های اخیر تحت فشار قرار گرفته است، مفهوم جهانی‌زدایی – جداسازی تجارت و سرمایه‌گذاری – به طور فزاینده‌ای مورد توجه خانواده‌ها، شرکت‌ها و دولت‌ها قرار گرفته است. اما داده های موجود حاکی از آن است که جهانی شدن آنقدر که در حال تغییر است به پایان نمی رسد.

چندی پیش، به نظر می رسید که هیچ محدودیتی برای یکپارچگی اقتصادی و مالی جهانی وجود ندارد. برای چندین دهه، به نظر می رسید که مزایای جهانی شدن آشکار و غیرقابل حمله باشد. به هم پیوستگی جریان‌های تولید، مصرف و سرمایه‌گذاری طیف وسیع‌تری از انتخاب‌ها را با قیمت‌های جذاب در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دهد، شرکت‌ها را قادر می‌سازد تا بازارهای خود را گسترش دهند و کارایی زنجیره‌های تامین خود را بهبود بخشند. بازارهای جهانی سرمایه دسترسی به اعتبار را گسترش دادند و هزینه آن را برای وام گیرندگان خصوصی و دولتی به طور یکسان کاهش دادند. دولت های جهان درگیر یک سری مشارکت های برد-برد بودند. و فناوری – از جمله، اخیراً، تغییر سریع به سمت کار از راه دور – باعث شد تا مرزهای ملی تا حد زیادی نامربوط به نظر برسند.

اما در حالی که جهانی شدن باعث شد بازارها بهتر کار کنند، سیاستگذاران پیامدهای توزیع نامطلوب آن را فراموش کردند. بسیاری از جوامع و کشورها پشت سرگذاشته شدند و این امر باعث ایجاد حس گسترده به حاشیه رانده شدن و بیگانگی شد.

نتیجه واکنش منفی علیه جهانی‌سازی بود که مشهودترین مظاهر سیاسی آن رای بریتانیا به خروج از اتحادیه اروپا و انتخاب دونالد ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا در سال 2016 بود. به زودی، ایالات متحده وارد جنگ تعرفه‌ای با چین شد و شکاف بین این دو را عمیق‌تر کرد. قدرت های اقتصادی در همین حال، مصرف کنندگان غربی به طور فزاینده ای علیه ناقضان حقوق بشر و کشورهایی که به محیط زیست آسیب می زنند، عقب نشینی کرده اند. و تهاجم به اوکراین منجر به تحریم‌های بی‌سابقه‌ای علیه روسیه (کشور G20) و تسلیح شدن سیستم پرداخت بین‌المللی شده است.

بنابراین، بسیاری به این نتیجه می رسند که جهانی شدن پایان یافته است. اما، به‌جای یک واژگونی شدید 30 سال گذشته، به نظر بسیار محتمل‌تر به نظر می‌رسد که ما وارد عصری از جهانی‌سازی تکه‌تکه شده‌ایم که مشخصه آن جایگزینی است، نه نفی.

رژیم تحریم های اعمال شده علیه روسیه نمونه ای از این موارد است. طی سال گذشته، محدودیت‌های اتحادیه اروپا و ایالات متحده صادرات نفت روسیه را کاهش نداد، بلکه آنها را به جاهای دیگر، عمدتاً به چین و هند، هدایت کرد. به طور مشابه، تحریم های جامع به جای اینکه اقتصاد روسیه را همانطور که بسیاری پیش بینی کرده بودند به زانو درآورد، تولید ناخالص داخلی این کشور را تنها تا 2 درصد کاهش داد، زیرا تکنوکرات های روسی راه هایی را برای تغییر جهت و تغییر مسیر فعالیت های داخلی و خارجی پیدا کردند. حتی نگران‌کننده‌تر، روسیه و برخی از متحدانش نیز در ایجاد یک سیستم پرداخت‌ها و تسویه مرزی موازی، هرچند ابتدایی و ناکارآمد، پیشرفت کرده‌اند.

این روند احتمالاً در چند سال آینده ادامه خواهد داشت، زیرا شرکت‌ها به طور فزاینده‌ای زنجیره‌های تامین خود را دور از چین متنوع می‌کنند و دولت‌های غربی برای حفظ تولید نهاده‌های حیاتی و صادرات حساس، به نزدیک‌شور کردن و حمایت از دوستان متوسل می‌شوند.

به طور خلاصه، ترکیب شوک‌های ژئوپلیتیک، استراتژی‌های شرکت‌ها و تغییر ارزش‌های اجتماعی بر الگوهای تجارت و سرمایه‌گذاری در چهار محور اصلی تأثیر می‌گذارد. از آنجایی که شرکت‌ها تاب‌آوری را به کارایی ترجیح می‌دهند، به طور فزاینده‌ای رویکرد خود را به زنجیره‌های تامین از «در زمان مناسب» به «فقط در هر صورت» تغییر خواهند داد. این در زمانی اتفاق می‌افتد که نگرانی‌های امنیتی در ملاحظات تجاری اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و شرکت‌ها از مشارکت در ریسک و مشارکت عمومی به ترتیبات با طراحی محدودتر دور می‌شوند. در همین حال، مصرف کنندگان به طور فزاینده ای به دنبال تأکید بر هدف در تعاملات تجاری خود خواهند بود.

در حالی که این فرآیند برندگان و بازندگان را تولید خواهد کرد، هویت آنها تا حد قابل توجهی به نحوه انطباق سیاستگذاران با مدل عملیاتی جدید اقتصاد جهانی بستگی دارد. به عنوان مثال، مکزیک از حمایت ایالات متحده و همچنین تغییر بخش شرکت ها به زنجیره های تامین متنوع تر سود می برد. با این حال، همانطور که خود دولت مکزیک تشخیص داده است، تقاضای تصوری به تقاضای مؤثر تبدیل نمی‌شود مگر اینکه سیاست‌گذاران پیشرفت در زیرساخت‌ها، انرژی پاک، مقررات‌زدایی و موارد مشابه را تسریع کنند.

در دنیایی که خانوارها فعالانه از برخی تعاملات تجاری اجتناب می‌کنند، دولت‌ها و کسب‌وکارها باید سخت‌تر برای ابداع جایگزین‌ها تلاش کنند. شرکت‌ها باید با دولت‌ها، در داخل و خارج از کشور همکاری کنند تا فرآیند ذاتا مشکل سیم‌کشی مجدد زنجیره‌های تامین را تسهیل کنند و انتقال سبز را تسریع بخشند. سیاستگذاران ملی و جهانی باید در نحوه تفکر و عملکرد خود تجدید نظر کنند. و سرمایه‌گذاران بلندمدت باید تحلیل‌های پیچیده‌تر ژئوپلیتیکی، اجتماعی سیاسی و محیطی را در استراتژی‌های تخصیص خود بگنجانند.

در حالی که برخی ممکن است عبارت “جهانی سازی تکه تکه شده” را بدبین بدانند، من معتقدم که این محتمل ترین سناریو برای اقتصاد جهانی است. همانطور که جهان به طور فزاینده ای به بلوک ها تقسیم می شود، چند سیال تر از سایر بلوک ها، جهانی شدن تورمی تر می شود و رشد بالقوه را کاهش می دهد. اجتناب از این نتیجه بستگی به این دارد که چگونه دولت های ملی و نهادهای چندجانبه در واقعیت جدید اقتصادی حرکت کنند. ممکن است جهان به طور کامل جهانی‌زدایی نشود، اما این بدان معنا نیست که ما باید حرکت آرام را پیش رو فرض کنیم.

محمد الاریان مشاور ارشد اقتصادی آلیانز است. او به عنوان رئیس شورای توسعه جهانی باراک اوباما و معاون سابق رئیس صندوق بین المللی پول بود.

© Project Syndicate