کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق در حالی که روسیه از شکست اوکراین رنج می برد، به فرصت ها چشم دوخته اند | اوکراین

به نظر می رسد شکست ارتش روسیه در منطقه خارکف اوکراین نقطه عطفی در نبرد کیف برای بیرون راندن نیروهای روسی از کشور باشد، اما ممکن است همان طور که دیگر کشورهای شوروی سابق شاهد آن هستند، پیامدهای بسیار گسترده تری برای مسکو در منطقه ایجاد کند. آنچه به نظر می رسد محدودیت های توانایی های مسکو باشد.

لورنس برورز، همکار در چتم هاوس، گفت: «قدرت پرچم روسیه به طور قابل توجهی کاهش یافته است و به نظر می رسد که سیستم امنیتی در سراسر فضای شوروی سابق شکسته شده است.

این هفته، با تمرکز بر دریای سیاه در اوکراین، درگیری در مرز بین آذربایجان و ارمنستان پس از گلوله باران تعدادی از شهرهای ارمنستان توسط آذربایجان، به کشته شدن حدود 100 سرباز منجر شد و هر دو طرف یکدیگر را به “تحریک آمیز” متهم کردند.

تحلیلگران می گویند که آذربایجان تصمیم گرفته است در حالی که روسیه در اوکراین با مشکل مواجه بود، آب ها را آزمایش کند. روسیه در طول سه دهه پس از سقوط کمونیسم به طور سنتی از ارمنستان در مناقشه ارضی با آذربایجان حمایت کرده است.

تام دی وال، عضو ارشد کارنگی اروپا، گفت: «آذربایجان در این لحظه ژئوپلیتیک و به ویژه در حال حاضر در جریان ضدحمله اوکراین کاملاً مطمئن است. به نظر می‌رسد که این امر دقیقاً به همان اندازه که ارمنستان را هدف قرار می‌دهد، روسیه را نیز هدف قرار داده و تعهد روسیه به دفاع از ارمنستان را آزمایش می‌کند.»

روسیه اعلام کرد که روز سه شنبه آتش بس را میانجی گری کرده است. هر دو طرف با استقرار یک نیروی حافظ صلح روسیه به عنوان بخشی از آتش بس برای پایان دادن به جنگ تمام عیار در سال 2020 موافقت کردند.

ارمنستان از سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) که یک پیمان دفاعی متقابل تحت سلطه روسیه است، درخواست حمایت نظامی کرده است، اما مسکو تمایلی به مداخله مستقیم ندارد.

دی وال گفت: «روسیه به وضوح مبهم است، هم به این دلیل که در اوکراین به شدت درگیر است و هم به این دلیل که نمی‌خواهد در این مرحله با آذربایجان مبارزه کند.

بر اساس گزارش‌های محلی، صبح روز چهارشنبه درگیری‌هایی در مرز قرقیزستان و تاجیکستان روی داد که در آن یک مرزبان کشته و پنج نفر دیگر در تاجیکستان زخمی شدند.

در حالی که آن حادثه خاص به طور مستقیم به جنگ در اوکراین مربوط نمی شود، و اگرچه روسیه به طور سنتی روابط خوبی با هر دو کشور داشته است، تحلیلگران می گویند که تهاجم روسیه به طور کامل توازن قوا را در منطقه ای تغییر داده است که سال ها میدان جنگ بوده است. نفوذ روسیه، چین و غرب، و روسیه را به عقب انداخت.

در ژانویه سال جاری، زمانی که موجی از اعتراضات قزاقستان را به لرزه درآورد، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، استقرار نیروهای سازمان پیمان امنیت جمعی به رهبری روسیه در این کشور را تایید کرد. این ماموریت کوتاه بود و درگیر هیچ جنگی نبود، اما برای تقویت ریاست قاسم-ژومارت توکایف کافی بود.

با توجه به کمک رهبر قزاقستان به مسکو، نیروهای روسی که صلح بین ارمنستان و آذربایجان را حفظ می کنند، و کرملین نیروهای خود را در مرز با اوکراین جمع آوری کرده است، به نظر می رسید پوتین بیش از هر زمان دیگری در فضای شوروی سابق نفوذ دارد.

بخش اعظم آن در جریان “عملیات نظامی ویژه” خونین پوتین در اوکراین، و به ویژه در هفته گذشته که پیشروی سریع اوکراین، برنامه‌های جنگی پوتین را به هم ریخت، آشکار شد.

برورز گفت: «ما شاهد فروپاشی شهرت روسیه به عنوان حامی امنیتی هستیم که هم در سطح مادی با تمرکز گسترده نیرو در اوکراین و هم در سطح ذهنی شهرت تضمین های امنیتی روسیه اتفاق می افتد.

در سرتاسر منطقه، تهاجم به اوکراین متحدان روسیه را شوکه و نگران کرده است، اما همچنین آنها را به اتخاذ موضع سخت‌تر در قبال مسکو تشویق کرده است.

قزاقستان که به طور سنتی یک متحد نزدیک است، با تلاش برای بی طرفی در مورد اوکراین، امتناع از به رسمیت شناختن مناطق تحت کنترل روسیه در شرق اوکراین و قول عدم کمک به تلاش های روسیه برای دور زدن تحریم های بین المللی، خشم بسیاری را در مسکو برانگیخته است.

این امر باعث شد برخی در مسکو حاکمیت قزاقستان را زیر سوال ببرند، از جمله دیمیتری مدودف، نخست وزیر سابق روسیه، که در پستی که بعداً حذف کرد، آن را “دولت مصنوعی” نامید.

اما در حالی که قزاقستان نسبت به تهدیدات درازمدت همسایه بزرگتر و متحد احتمالی خود محتاط است، دیگرانی هم هستند که آماده اند وارد عمل شده و شکاف را پر کنند. روز چهارشنبه، شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین در سفری که تصور می‌شود اولین سفر خارج از کشور از زمان شروع همه‌گیری کووید باشد، وارد قزاقستان شد.

وی در بیانیه‌ای که به نظر می‌رسید تا حدی به عنوان توبیخ کرملین طراحی شده بود، گفت: ما قاطعانه به حمایت قاطع از قزاقستان در حفاظت از استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی خود ادامه خواهیم داد.

در روزهای پنجشنبه و جمعه، شی و پوتین در نشست سران کشورهای سازمان همکاری شانگهای، یک گروه امنیتی منطقه‌ای سست، در سمرقند ازبکستان شرکت خواهند کرد.

انتظار می رود رهبران هند و ایران نیز در این نشست شرکت کنند و این نشست فرصتی برای پوتین خواهد بود تا نشان دهد که هنوز قدرت های بزرگ جهانی وجود دارند که با روسیه همدل هستند.

اما این فرصتی برای کشورهای منطقه است که تاکید کنند در حالی که روسیه یک بازیگر قوی منطقه ای باقی مانده است، پویایی قدرت تغییر کرده است.

روز چهارشنبه، روسیه یکی از احزاب مخالف تاجیکستان را به عنوان جنبش تروریستی معرفی کرد، اقدامی که مسکو مدت‌ها در برابر آن مقاومت کرده است و به دولت دیکتاتوری این کشور کمک می‌کند تا هر شهروندی را که می‌خواهد از روسیه استرداد کند.

تمور عمروف، عضو بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی، گفت: «بسیاری از کشورهای آسیای مرکزی می‌بینند که روسیه بیش از هر زمان دیگری به آنها نیاز دارد، و اکنون در تلاش هستند تا جایی که می‌توانند فشار بیاورند.