اقتصاد روسیه در محاصره است، اما آیا غرب اول خواهد شکست؟ | لری الیوت ویراستار اقتصاد

باید برای ولادیمیر پوتین خیلی ساده به نظر می رسید. با توجه به برتری نظامی او، یک حمله برق آسا توسط نیروهای روسی به سرعت بر مقاومت اوکراین غلبه می کند و رژیم در کیف را سرنگون می کند.

کرملین برای مقابله با تهاجم با تحریم‌ها چانه‌زنی می‌کرد، اما فرض می‌کرد که با توجه به اختلافات در غرب، این یک ناراحتی جزئی خواهد بود. اما حتی اگر تدابیر سخت‌تر از حد انتظار بود، روسیه 630 میلیارد دلار ذخایر طلا و ارز خارجی برای حمایت از اقتصاد داشت.

هلموت فون مولتکه، استراتژیست نظامی آلمانی قرن 19، گفت که هیچ طرحی از تماس با دشمن جان سالم به در نمی برد و این قطعاً در این مورد صادق است. افزایش نرخ بهره از 9.5 درصد به 20 درصد، اعمال کنترل های شدید سرمایه، بسته شدن بازار سهام و سرکوب مخالفان، همگی داستان مشابهی را نشان می دهند: این کمپین همان چیزی نبود که پوتین پیش بینی کرده بود. مقاومت شدید اوکراین و همچنین واکنش غرب غیرمنتظره بود. اقتصاد روسیه در محاصره است.

در حالی که هدف قرار دادن الیگارشی ها سرفصل اخبار را به خود اختصاص داده است، مهم ترین تحریم محدود کردن دسترسی مسکو به ذخایر ارزی آن برای دفاع در برابر حمله به روبل بوده است.

رزروها به دو صورت کار می کنند. اولاً، آنها به عنوان یک عامل بازدارنده عمل می کنند، زیرا کسانی که به یک حمله سفته بازانه فکر می کنند، اگر بدانند بانک مرکزی توانایی حذف آن را دارد، دو بار فکر می کنند. هر چه ذخایر بزرگتر باشد، احتمال اینکه بانک مرکزی واقعاً مجبور به استقرار آنها باشد کمتر است.

اما اگر رویکرد «بیا و برو اگر فکر می‌کنی به اندازه کافی سخت‌کوش هستی» جواب نداد، یک بانک مرکزی با ذخایر عمیق می‌تواند فعالانه در بازارهای ارز مداخله کند. در مورد بانک مرکزی روسیه، این امر مستلزم تبدیل بخشی از 650 میلیارد دلار به روبل است. فروش دلار، یورو یا پوند به روبل منجر به افزایش ارزش پول روسیه می شود.

هیچ یک از این گزینه ها در حال حاضر امکان پذیر نیست. دقیقاً مشخص نیست که چه مقدار از 650 میلیارد دلار منجمد شده است، اما بر اساس برخی برآوردها تقریباً هیچ یک از آن قابل استفاده نیستند. بیش از دو سوم از کل – 460 میلیارد دلار – در ارزها یا اوراق بهادار خارجی نگهداری می شود و اکنون عمدتاً برای مسکو ممنوع است. بیشتر بقیه طلایی است که در خزانه های داخل روسیه نگهداری می شود. پوتین احتمالاً می‌تواند کسی را پیدا کند که تکه‌ای از این طلا را با تخفیف بخرد، اما تبدیل سریع این فلز گرانبها به پول نقد آماده دشوار است.

در نتیجه تحریم ها، روبل به طور ناگهانی آسیب پذیر شد و در هفته گذشته حدود یک سوم در برابر دلار آمریکا کاهش یافت. اگر افزایش اضطراری نرخ های بهره به 20 درصد و اعمال کنترل های سرمایه ای که برای جلوگیری از خروج پول از کشور طراحی شده بود، کاهش بیشتری پیدا می کرد.

بدون شک، این به درد شما خواهد خورد. ارز ضعیف تر تورم را افزایش می دهد در حالی که دوبرابر شدن هزینه های استقراض بر تاثیر تحریم ها می افزاید و اقتصاد را وارد رکود عمیق می کند. کی نوفلد، رئیس پیش‌بینی مرکز مشاوره تحقیقات اقتصادی و بازرگانی می‌گوید که در دو سال آینده اقتصاد روسیه می‌تواند 14 درصد کمتر از آن چیزی باشد که تهاجم به اوکراین پیش نمی‌رفت. مشاغل از بین خواهند رفت. کمبود کالاهای وارداتی وجود خواهد داشت. پس انداز ارزش کمتری خواهد داشت.

اما همانطور که نوفلد اشاره می‌کند، تحریم‌ها می‌توانند بدون اینکه منجر به تغییر رهبری یا تغییر سیاست شوند، درد ایجاد کنند. ایران در دو سال پس از اعمال تحریم‌ها بر سر برنامه هسته‌ای‌اش، 20 درصد کاهش تولید بالقوه‌اش را متحمل شد، اما از آن عقب‌نشینی نکرد.

بنابراین، 10 روز پس از تهاجم، غرب باید تصمیم بزرگی بگیرد. آیا این کشور بزرگترین سلاح اقتصادی را که باقی مانده است را به کار می گیرد: افزودن صادرات نفت و گاز روسیه به فهرست تحریم ها؟

دلایلی برای عدم انجام این کار وجود دارد. برای شروع، اتحادیه اروپا 40 درصد گاز طبیعی خود را از روسیه دریافت می کند و یافتن منابع جایگزین زمان می برد. وزرای خارجه غربی هفته گذشته درباره ممنوعیت انرژی بحث کردند، اما هنوز در مرحله گفتگو در مورد کاهش وابستگی به روسیه به جای تحریم هستند.

دلیل تردید آشکار است. قیمت عمده‌فروشی گاز در حال حاضر در سطوح بی‌سابقه‌ای قرار دارد در حالی که نفت خام از ابتدای سال 40 درصد افزایش یافته است. تحریم‌های غرب منجر به افزایش قیمت نفت و گاز برای مدت طولانی‌تر – شاید بسیار بیشتر – می‌شود. این امر به تورم می افزاید و فشار حاد استانداردهای زندگی را تشدید می کند.

در حال حاضر، دولت های غربی اولویت بالاتری برای آزادی اوکراین نسبت به فشارهای داخلی بر رای دهندگان خود قائل هستند، اما اکنون باید میزان درد و رنجی را که آماده تحمیل بر مردم خود هستند، بسنجند. پوتین، زمانی که تصمیم به حمله گرفت، احتمالاً این نظر را داشت که مردم عادی در غرب به اوکراین اهمیت نمی‌دهند. او در این مورد اشتباه می کرد، با وجود این، خطر ایجاد «خستگی اوکراین» وجود دارد، به ویژه با تشدید بحران هزینه زندگی.

در نهایت غرب باید تصمیم بگیرد که چقدر می خواهد پوتین را شکست دهد. اگر بخواهد این کار را انجام دهد، اتفاقات خاصی باید بیفتد. تحریم ها باید به صادرات نفت و گاز روسیه نیز تعمیم یابد. در غیر این صورت، مصرف کنندگان اروپا از ماشین جنگی کرملین حمایت مالی خواهند کرد. وزارت‌های دارایی باید کمک بیشتری در قبوض انرژی ارائه دهند و با این بحران با همان جدیت رفتار کنند که کووید-19 انجام دادند. انتقال به انرژی پاک و بومی باید تسریع شود. آخرین اما نه کم‌اهمیت، غرب نباید خود را فریب دهد که تحریم‌ها به سرعت عمل خواهند کرد. باید برای مدت طولانی آماده باشد زیرا حتی سخت‌ترین محاصره‌ها هم زمان می‌برد تا کار کند.