قحطی: چیست، کجا خواهد زد و جهان چگونه باید پاسخ دهد؟ | قحطی

جهان در چنگال یک بحران گرسنگی بی سابقه است. ترکیبی سمی از بحران آب و هوا، درگیری و کووید، برخی از فقیرترین کشورها را تحت فشار شدید قرار داده بود، اما حمله روسیه به اوکراین باعث افزایش قیمت غلات و سوخت شده است.

دیوید بیزلی، مدیر برنامه جهانی غذای سازمان ملل (WFP)، در ماه ژوئن گفت: “ما فکر می کردیم که از این بدتر نمی شود.” اما این جنگ ویرانگر بوده است.»

سازمان ملل می‌گوید در سطح جهان، تعداد افرادی که با گرسنگی یا سوءتغذیه مزمن زندگی می‌کنند، در سال گذشته به 828 میلیون نفر رسیده است که از زمان شیوع بیماری همه‌گیر، حدود 150 میلیون افزایش یافته است. بیزلی روز چهارشنبه هشدار داد که یک “خطر واقعی” وجود دارد که اثر موجی اوکراین باعث افزایش بیشتر آن در ماه های آینده خواهد شد – و در نتیجه برخی از کشورها به قحطی کشیده خواهند شد.

وی هشدار داد: «نتیجه بی‌ثباتی جهانی، گرسنگی، و مهاجرت دسته جمعی در مقیاس بی‌سابقه خواهد بود». ما باید امروز برای جلوگیری از این فاجعه بزرگ اقدام کنیم.»

قحطی چیست؟

در سال 2004، سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد طبقه بندی مرحله امنیت غذایی یکپارچه (IPC) را به عنوان ابزاری برای ردیابی گرسنگی جهانی توسعه داد. این ابزار اصلی برای شناسایی قحطی، با یک مقیاس کشویی از فاز 1 (بدون امنیت غذایی یا حداقل ناامنی غذایی) به فاز 5 (فاجعه یا قحطی) تبدیل شده است.

قحطی را به عنوان یک محرومیت شدید از غذا تعریف می کند که در آن «گرسنگی، مرگ، فقر و سطوح بسیار بحرانی سوء تغذیه حاد مشهود است یا احتمالاً وجود خواهد داشت».

برای برآوردن این معیارها، یک منطقه حداقل 20 درصد از خانوارها را با کمبود شدید غذا مواجه خواهد کرد، حداقل 30 درصد از کودکان از سوء تغذیه حاد رنج می برند، و به ازای هر 10000 نفر در روز دو نفر «به دلیل گرسنگی آشکار یا به دلیل تداخل سوء تغذیه و بیماری».

اگر تعدادی از خانوارها شرایط قحطی را تجربه می کنند اما در سطح مورد نیاز (20 درصد جمعیت) نیستند، یا اگر سطح سوء تغذیه محلی یا مرگ و میر به آستانه لازم برای قحطی نرسیده باشد، آن خانوارها در فاز 5 IPC قرار خواهند گرفت. دسته فاجعه، حتی اگر منطقه به طور کلی در مرحله قحطی 5 نباشد.

اصطلاح دیگری که توسط آژانس‌های سازمان ملل، سازمان‌های کمک‌رسان و رسانه‌ها استفاده می‌شود، «احتمال قحطی» است. این برای موقعیت هایی مفید است که، برای مثال، دسترسی بشردوستانه محدود است. این امر در مورد مکان‌هایی صدق می‌کند که اگرچه اطلاعات موجود نشان می‌دهد که احتمال وقوع قحطی وجود دارد، اما شواهد کافی برای برآورده کردن معیارهای طبقه‌بندی کامل وجود ندارد.

جایی که احتمال وقوع قحطی بیشتر است?

طبق IPC، هیچ منطقه ای معیارهای طبقه بندی قحطی فاز 5 را ندارد. با این حال، چندین کشور – اتیوپی، سومالی، سودان جنوبی، یمن و افغانستان – دارای بخش‌هایی از جمعیت خود هستند که با سطوح فاجعه‌بار فاز 5 گرسنگی زندگی می‌کنند.

در اتیوپی سال گذشته، 352000 نفر که با این سطح از گرسنگی مواجه بودند در شمال زندگی می کردند، اما واقعیت وضعیت به دلیل مشکلات دسترسی نامشخص است.

IPC در پیش‌بینی ژوئن تا سپتامبر خود برای سومالی اعلام کرد که در صورت شکست گسترده محصول، تداوم افزایش قیمت مواد غذایی و عدم افزایش کمک‌های بشردوستانه، احتمال قحطی در هشت منطقه از این کشور وجود دارد. انتظار می رود حدود 213000 نفر با شرایط فاجعه باری روبرو شوند. در مناطق خاصی علائم بد هستند: به عنوان مثال، در ناحیه جنوبی بایدوا که ده ها هزار آواره را در خود جای داده است، آستانه سوء تغذیه حاد برای قحطی شکسته شده است.

اگر قحطی رخ دهد، چه آیا تلفات انسانی احتمالی است؟

به طور قطع نمی توان گفت، اما تاریخ درس هایی دارد. تصور می‌شود که قحطی سال 1992 در سومالی حدود 220000 نفر را کشته است که در مجموع بین سال‌های 2010 تا 2012 پیشی گرفته است، زمانی که قحطی دیگری نزدیک به 260000 قربانی گرفت که نیمی از آنها کودک بودند. توافق بر این بود که سازمان‌های امدادی برای اقدام بسیار کند عمل کرده‌اند. تا زمان اعلام قحطی، بیش از 100000 نفر جان خود را از دست داده بودند.

آخرین باری که قحطی اعلام شد – در بخش‌هایی از سودان جنوبی در سال 2017 – دوره رسمی قحطی فقط سه ماه به طول انجامید و گمان می‌رود تعداد کشته‌شدگان کمتر بوده باشد (هیچ ارقام رسمی در دسترس نیست)، تا حدی در نتیجه یک قحطی سخاوتمندانه پاسخ انسان دوستانه در سال‌های 2017-2018، به عنوان بخشی از این تلاش، کمک دولت بریتانیا به منطقه وسیع‌تر بالغ بر 861 میلیون پوند بود. طبق گزارش آکسفام، در سال 2021-2022، کمک به چهار کشور شرق آفریقا که بیشتر از همه از گرسنگی متاثر شده اند (اتیوپی، کنیا، سومالی و سودان جنوبی) فقط 288 میلیون پوند بود که دو سوم رقم بحران قبلی در 2017-2018 است.

چه کسی اعلام قحطی می کند؟

طبقه بندی قحطی به عهده IPC است: هنگامی که شاخص هایی وجود دارد که احتمال وجود قحطی وجود دارد یا در حال وقوع است، گروهی از کارشناسان مستقل که کمیته بررسی قحطی را تشکیل می دهند، شواهد را بررسی می کنند و تحقیقات خود را انجام می دهند تا زمانی که از قحطی راضی شوند. وجود دارد. اما وظیفه IPC این نیست که قحطی را اعلام کند: این امر معمولاً به سازمان ملل و در ارتباط با دولت کشور مربوطه واگذار می شود.

این فرآیند ممکن است ساده به نظر برسد، اما در عمل می تواند بسیار دشوار باشد. جای تعجب نیست که با توجه به اینکه قحطی اغلب با درگیری همراه است، همیشه در داخل کشور اتفاق نظر وجود ندارد. این موضوع سال گذشته در اتیوپی مشاهده شد، جایی که دولت از نوامبر 2020 با شورشیان منطقه شمالی تیگری در حال جنگ است. مارک لوکاک، معاون سابق دبیرکل سازمان ملل متحد در امور بشردوستانه و هماهنگ کننده امداد اضطراری اخیراً دولت را متهم کرد. داشتن “[slowed] در کل [famine] سیستم اعلامی» برای اهداف سیاسی خود.

در ارزیابی انجام شده در ژوئیه 2021، کمیته بررسی قحطی دریافت که در آغاز یک محاصره واقعی طولانی مدت که اکنون شروع به کاهش کرده است، داده ها از طبقه بندی قحطی پشتیبانی نمی کنند. این سازمان افزود: «اینکه یک طبقه‌بندی واقعی قحطی مشخص شود یا نه، از بسیاری جهات، علاوه بر این نکته، با توجه به درد و رنج شدید انسانی و نیازهای بشردوستانه آشکار است.»

همچنین در سال 2020 بین کمیته بررسی قحطی و دولت سودان جنوبی اختلاف نظر وجود داشت، که این کمیته را تایید نکرد که احتمالاً قحطی در شهرستان پیبور در جریان است، که توسط سیل و درگیری آسیب دیده است.

پس از اعلام قحطی چه اتفاقی می افتد؟

هیچ مکانیسم بودجه خاصی که با اعلام قحطی ایجاد شود وجود ندارد، اما آژانس‌های سازمان ملل و سازمان‌های کمک‌رسان از لحاظ تاریخی می‌توانستند فرض کنند که برچسب‌گذاری این بحران باعث می‌شود که کمک‌کنندگان کند قدم بردارند. سال گذشته، زمانی که IPC هشدار “خطر قحطی” را برای ماداگاسکار آسیب دیده از خشکسالی صادر کرد، واکنش به طور قابل توجهی افزایش یافت.

مشکل این است که همانطور که در سال 2011 به طرز غم انگیزی مشهود بود، زمانی که یک بحران به یک قحطی تمام عیار بدتر شده است، دیگر خیلی دیر شده است. جان های بسیاری قبلاً از دست خواهند رفت. راب بیلی از اندیشکده چتم هاوس در سال 2013 نوشت: در سال‌های 2010 و 2011، علی‌رغم ده‌ها هشدار، «دولت‌های کمک‌کننده نتوانستند کمک‌ها را افزایش دهند، و آژانس‌های بشردوستانه نتوانستند درخواست‌های خود را افزایش دهند».

“تنها زمانی که قحطی اعلام شد، سیستم بشردوستانه بسیج شد، زمانی که فرصت جلوگیری از فاجعه گذشته بود.”

پس آیا دنیا درس خود را آموخته است؟ خوب، بله و نه. مایکل دانفورد، سخنگوی WFP برای شرق آفریقا، در سخنانی در ماه ژوئن گفت که بیم آن دارد که کمبود بودجه از سوی کشورهای کمک کننده در سال‌های اخیر مانع از آن شده است که بخش بشردوستانه بتواند کاری را که اکنون می‌داند باید انجام شود، انجام دهد.

او گفت: «این طور نیست که ما درس های سال 2011 را یاد نگرفتیم. در واقع، من فکر می‌کنم از آن بحران آموخته‌های بسیار خوبی گرفته شد. اما به دلیل کمبود بودجه نتوانسته‌ایم آن را در حد لازم اجرا کنیم.»

این ترس با تصمیم رهبران G7 در ژوئن برای ارائه 4.5 میلیارد دلار اضافی (3.7 میلیارد پوند) برای کاهش ناامنی غذایی برطرف نخواهد شد. به گفته آکسفام، مجموع این مبلغ کسری از حداقل 28.5 میلیارد دلار اضافی است و برابر است با «گرسنگی میلیون‌ها نفر از سوی G7».