شیخ خلیفه بن زاید رهبر امارات در سن ۷۳ سالگی درگذشت

دولت امارات در بیانیه‌ای کوتاه اعلام کرد، شیخ خلیفه بن زاید آل نهیان، حاکم و رئیس‌جمهور قدیمی امارات روز جمعه درگذشت. او 73 سال داشت.

شیخ خلیفه بر بسیاری از رشد اقتصادی کشور نظارت داشت و نام او بر بلندترین ساختمان جهان، برج خلیفه، پس از نجات از بدهی های فلج شده دبی در طول بحران مالی بیش از یک دهه پیش، جاودانه شد.

با این حال، پس از سکته مغزی و انجام یک عمل جراحی اورژانسی در سال 2014، یک دهه پس از ریاست جمهوری، او دیگر هیچ گونه دخالتی در امور روزمره حاکمیت کشور نداشت.

در چند سال آخر عمر او، برادر ناتنی‌اش، ولیعهد ابوظبی، محمد بن زاید، به قدرت رسید تا تبدیل به حاکم واقعی و تصمیم‌گیرنده تصمیم‌های مهم سیاست خارجی شود، مانند پیوستن به جنگ تحت رهبری عربستان سعودی در یمن و رهبری یک جنگ. تحریم کشور همسایه قطر در سال های اخیر. ولیعهد، همچنین معاون فرمانده عالی نیروهای مسلح، پس از عادی سازی روابط دو کشور در سال 2020، از روابط نوپا امارات با اسرائیل حمایت کرد.

امارات 40 روز عزای عمومی و سه روز تعلیق کار در بخش دولتی و خصوصی از جمله پرچم‌ها را به حالت نیمه افراشته درآورده است.

هیچ اعلام فوری در مورد جانشینی وجود ندارد، اگرچه پیش بینی می شود که شیخ محمد بن زاید در زمان قیمت بالای نفت که قدرت هزینه کرد امارات را افزایش می دهد، ریاست جمهوری را به دست آورد.

شیخ محمد بن زاید پس از اعلام رسمی مرگ برادرش در رسانه های دولتی در توییتر نوشت: «امارات یک فرزند وفادار و رهبر سفر پربرکت خود را از دست داد. «خلیفه بن زاید، برادر و حامی و مرشد من، خداوند متعال به تو آرامش ابدی عنایت فرماید».

شیخ خلیفه که بود؟

شیخ خلیفه پسر بزرگ شیخ زاید بن سلطان آل نهیان بود که اماراتی ها به عنوان پدر بنیانگذار کشور مورد احترام قرار می گیرند. فدراسیون اخیرا پنجاهمین سالگرد تاسیس خود را جشن گرفت.

اگرچه او از زمان سکته مغزی از دید عموم دور بود، تصویر شیخ خلیفه در همه جا دیده می شد و هر لابی هتل و ادارات دولتی بزرگ در سراسر کشور را زیبا می کرد. رسانه های دولتی امارات به مناسبت عکس ها و فیلم های کمیاب شیخ خلیفه را منتشر کردند.

شیخ خلیفه در سال 1948 در واحه داخلی العین در نزدیکی مرز با سلطنت عمان به دنیا آمد. او در سندهرست، آکادمی نظامی سلطنتی در انگلستان آموزش دید.

در سال 1969، شیخ خلیفه به عنوان نخست وزیر ابوظبی و رئیس وزارت دفاع امارات منصوب شد که بعدها به هسته اصلی نیروهای مسلح امارات تبدیل شد.

خلیفه با افزایش ارتش خود با خریدهای هنگفت از تولیدکنندگان تسلیحات آمریکایی، به تقویت وجهه منطقه ای امارات کمک کرد. او در سال 2011 هواپیماهای جنگی را به مأموریت ناتو علیه رژیم معمر قذافی در لیبی اعزام کرد. در سال 2014، امارات یکی از برجسته ترین شرکت کنندگان عرب در حملات هوایی به رهبری ایالات متحده علیه گروه ستیزه جوی دولت اسلامی در سوریه شد.

رئیس جمهور قدرتمندترین مقام را در میان هفت شهر-دولت نیمه خودمختار امارات دارد که در امتداد سواحل خلیج فارس و خلیج عمان امتداد دارند. از لحاظ تاریخی، رئیس جمهور اهل ابوظبی، بزرگترین و ثروتمندترین امارت هفت گانه است. معاون رئیس جمهور و نخست وزیر اهل دبی است، القابی که در حال حاضر در اختیار شیخ محمد بن راشد آل مکتوم است.

اعتقاد بر این بود که شیخ خلیفه یکی از ثروتمندترین حاکمان جهان است که دارایی شخصی مجله فوربس در سال 2008 19 میلیارد دلار برآورد شده است. او در سیشل، کشوری زنجیره‌ای در اقیانوس هند، قصری ساخت و در آنجا با شکایت‌هایی مبنی بر ایجاد آلودگی آب از محل ساخت‌وساز مواجه شد.

زندگی شخصی او چندان در معرض دید عموم نبود. مانند بسیاری در کشورهای عربی خلیج فارس، او علاقه زیادی به ورزش سنتی شاهین داشت و گفته می شد از ماهیگیری لذت می برد. معروف است که او هشت فرزند — دو پسر و شش دختر — از همسر اولش شیخه شمسه بنت سهیل المزروعی داشت. از وی چندین نوه نیز به یادگار مانده است.

قدرت مطلق و آزمایشات محدود با دموکراسی

اگرچه شیوخ حاکم امارات تقریباً قدرت مطلق را در اختیار دارند، شیخ خلیفه آزمایشی را با انتخابات آغاز کرد و با اجازه دادن به رای محدود — توسط رای دهندگان منتخب — برای نیمی از اعضای یک هیئت مشورتی فدرال 40 کرسی در سال 2006 شروع به آزمایش کرد. دورهای بعدی انتخابات. در سال‌های 2011 و 2015 حتی دو نفر از پنج نفری که فرصت رای دادن داشتند، نتوانستند رای دهند.

امارات متحده عربی هیچ یک از تظاهرات خیابانی بهار عربی را که سایر بخش‌های منطقه را تکان داد، ندید، اگرچه در پی آن ناآرامی، شیخ خلیفه بر سرکوب اسلام‌گرایان و دیگر فعالان در کشور نظارت داشت و انتقاد گروه‌های حقوق بین‌الملل را برانگیخت. امارات متحده عربی که جنبش‌های اسلام‌گرا را تهدیدی برای نظام حاکم خود می‌داند، از تلاش‌ها در منطقه برای سرکوب اخوان‌المسلمین، از جمله در مصر، حمایت کرد.

در دوران ریاست جمهوری او، امارات متحده عربی برای اعزام نیرو به بحرین برای سرکوب قیام جمعیت اکثریت شیعه این کشور که خواستار حقوق بیشتر از رهبری سنی این کشور جزیره بودند، به عربستان سعودی پیوست.

در زمان حکومت خلیفه سوالاتی در مورد استفاده امارات از پیمانکاران نظامی خارجی مطرح شد، از جمله یکی از آنها مرتبط با بنیانگذار شرکت امنیتی سابق بلک واتر، اریک پرینس، که در سال 2009 به ابوظبی نقل مکان کرد.

یک تلگراف دیپلماتیک ایالات متحده که توسط ویکی لیکس در سال 2010 علنی شد، رئیس جمهور را به صورت غیرقانونی به عنوان “شخصیت دور و غیر کاریزماتیک” توصیف کرد.

ابوظبی در سایه دبی

ابوظبی علیرغم بزرگی و ثروتش، اغلب خود را تحت الشعاع امارت پر زرق و برق دبی می‌بیند، قطب تجاری که هم چشم‌اندازهای جسورانه امارات را به نمایش می‌گذارد و هم گاهی اوقات، رویاهای لوله‌کشی ناشی از بدهی، از جمله جزیره‌ای عظیم به‌شکل دست‌ساز. که سال ها پس از ساختش خالی می ماند.

اما قدرت و نفوذ منطقه‌ای امارات از ابوظبی نشأت می‌گیرد که بیشتر ذخایر نفت و گاز این کشور را در اختیار دارد. دبی چرخشی از تبلیغات و سبک زندگی و داستان‌های سرگرم‌کننده را به امارات متحده عربی ارائه می‌کند که به گفته گروه‌های حقوق بشر، توجه را از سیاست‌های بحث‌برانگیز تصمیم‌گیری شده در ابوظبی منحرف می‌کند.

از آنجایی که ثروت دبی همراه با اقتصاد جهانی در سال 2009 شروع به تزلزل کرد، شیخ خلیفه با انتقال میلیاردها دلار کمک مالی اضطراری به دبی، تلاش‌هایی را برای محافظت از فدراسیون رهبری کرد. این دو امارت همیشه تصمیمات سیاست خارجی را چشم در چشم نمی بینند و از نظر تجاری با یکدیگر رقابت نمی کنند. در سال 2003، شیخ خلیفه دستور ایجاد یک خط هوایی جدید به نام اتحاد ایرویز را صادر کرد که با هواپیمایی بسیار بزرگتر امارات دبی رقابت می کند.

شیخ خلیفه به طور فزاینده ای از ثروت نفت ابوظبی برای جذب مراکز فرهنگی و دانشگاهی مانند شعبه ای از موزه لوور و پردیس های ماهواره ای دانشگاه نیویورک و سوربن استفاده کرد. او همچنین ریاست تلاش‌ها برای انتقال کشور اوپک به خارج از اتکا به دلارهای نفتی با سرمایه‌گذاری در تحقیقات انرژی‌های تجدیدپذیر را برعهده داشت. امارات متحده عربی سال گذشته اعلام کرد که تا سال 2050 انتشار گازهای گلخانه ای خالص را به صفر برساند، حتی اگر سرمایه گذاری در نفت و گاز برای صادرات را گسترش دهد.

بر اساس برآوردهای موسسه Sovereign Wealth Fund، او مسئولیت نظارت بر ایجاد و رشد اداره سرمایه گذاری ابوظبی را بر عهده داشته است، که اکنون یکی از بزرگترین صندوق های دارایی مستقل جهان با دارایی نزدیک به 700 میلیارد دلار است.